05.06.2023
«Ենթադրենք, մենք ելնում ենք այն կանխավարկածից քաղաքական մակարդակով, որ էդտեղ եղել է Քյարքի (խոսքը ՀՀ Արարատի մարզի Տիգրանաշեն գյուղի մասին է – խմբ.): Ենթադրենք, մենք ասում ենք՝ պետք է գնանք իրավական հիմքերը նայենք: Քաղաքական առումով, եթե կպարզվի, որ էդ քարտեզով Ադրբեջանինն է, մենք ոչ մի խնդիր չունենք, եւ փաստ չի, որ Ադրբեջանը կուզի Արծվաշենը վերադարձնի եւ Քյարքին վերցնի»,- Մոլդովայի հայ համայնքի հետ հանդիպման ժամանակ ասել է Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը: «Բայց եթե նույնիսկ էդպես է, ես ուզում եմ, որ էդ հարցի արժեքը չգերագնահատենք, որովհետեւ այնպիսի անկլավ չկա, որը մեզ համար կառաջացնի ճանապարհային անլուծելի պրոբլեմ», – ավելացրել է վարչապետը:
Նախ՝ Ադրբեջանը մեզնից պահանջում է ոչ միայն «Քյարքին», այլեւ ՀՀ տարածքում գտնվող եւս 6 գյուղեր: Երկրորդ՝ այո, նրանք, ինչ էլ գրած լինի «Խաղաղության պայմանագրում», կվերցնեն այդ 7 գյուղերը, իսկ Արծվաշենը չեն տա: Երրորդ՝ եկեք պատկերացնենք վիճակը նույն Տիգրանաշենի օրինակով: Ենթադրենք, այնտեղ ապրում է 100 կամ մի քանի հարյուր ադրբեջանցի: «Բնապահպանների» օրինակով մենք գիտենք, որ նրանք կլինեն ոչ թե խաղաղ գյուղացիներ, այլ հստակ հրահանգ ստացած հատուկ ծառայությունների աշխատակիցներ: Եվ ահա նրանք ինչ-ինչ «բնապահպանական», «իրավապաշտպանական» կամ այլ պահանջներով փակում են Արարարատի մարզից Վայոց Ձորի մարզ տանող մայրուղին: Եթե մեր ոստիկաններն իրենց մատով դիպչեն, Ադրբեջանը բոլոր «լեգիտիմ» հիմքերը կունենա «իր քաղաքացիներին» պաշտպանելու: Ի՞նչ է դա, եթե ոչ նոր պատերազմի սկիզբ:
Ավելին ասեմ՝ եթե ադրբեջանցիները «վերադառնան» Հայաստանի Հանրապետության «ոչ անկլավային» գյուղեր, որտեղ իբր ապրել են 1990 թվականից առաջ, դա նույնքան պայթյունավտանգ հետեւանքներ կունենա: Ի տարբերություն Հայաստանի իշխանությունների, որոնք կարծում են, որ Արցախի բնակիչների կյանքի համար պատասխանատու չեն ու սահմանափակվում են ինչ-որ «անվտանգության եւ իրավունքների» լղոզված ձեւակերպումներով, Ադրբեջանն ուժային բոլոր միջոցներով «պաշտպանելու» է իր հայրենակիցներին, անգամ եթե նրանք այդ պաշտպանության կարիքը չունեն: Դա կարող է տեղի ունենալ եթե ոչ այս պահին, այլ 5, 10 տարի հետո, բայց եթե մեր, իբր «խաղաղասեր» իշխանությունը դա թույլ տա, նման սցենարների հավանականությունը շատ մեծ է:
Չեմ կարծում, որ Փաշինյանն այդքանը չի հասկանում:
…1795 թվականին գերմանացի փիլիսոփա Իմանուիլ Կանտը գրել էր «Հավերժ խաղաղության մասին» աշխատությունը, որտեղ ձեւակերպել էր աշխարհում խաղաղություն հաստատելու սկզբունքները: Առաջին իսկ սկզբունքը ձեւակերպված է այսպես. «Խաղաղության ոչ մի պայմանագիր չի կարող այդպիսին համարվել, եթե նրա կնքման ժամանակ ոչ բացահայտ ձեւով պահպանվում է ապագա պատերազմի հիմքը»:
Արամ ԱԲՐԱՀԱՄՅԱՆ
«Առավոտի» գլխավոր խմբագիր
Comentarios