Աշխարհում չկա այնպիսի միավոր, որ կչափի սերը Ղարաբաղի հանդեպ...

20.08.2023

Երկու տարի առաջ` պատերազմից հետո, ես եկել էի այստեղ պարտքս տալու: Բայց հազարապատիկ պարտք մնացի:

Արցախը ընծա էր, որ տիեզերքն ուղարկեց ինձ: Երևի անցած կյանքում մեծ սխրանք էի գործել, որ արժանացա էս բախտին:

Իմ հետևում աշխարհի ամենափափուկ, ամենաբամբասչի, ամենանախանձ, ամենաբարի ու ժպտերես մարդկանցով լցված իմ ամենաքնքուշ քաղաքն ա` Ստեփանակերտը:

* * *

Արցախի գողտրիկ անկյուններից մեկում մի պաստառ էի տեսել.

Ամեն

Րոպե

Ցավիդ

Աղբյուրից

Խմեմ

Արցախն իսկապես ցավի երկիր է: Ցավն այստեղ ամենուր է: Ամեն քարի տակ, ամեն ծառի շվաքում, ամեն տան դարպասից այն կողմ: Բայց էդ ցավից ավելի ռեալ ու ավելի անկեղծ բան դեռ չեմ հանդիպել էս աշխարհում:

Արցախում ես սովորեցի «ցավդ տանեմ» արտահայտության իրական խորհուրդը: Իրա սարսափեցնող ու մոգական հզորությունը: Սովորեցի, զգացի, հասկացա: Նույնիսկ կարողացա:

* * *

Ես ուզում եմ հավատալ, որ փորձությունները տրվում են սովորելու համար: Ինձ թվում ա, որ արցախցիներն արդեն քաղել են իրենց հասանելիք դասերի մեծ մասը: Իհարկե, դեռ երկար ճանապարհ կա անցնելու, բայց դե ճանապարհը կուճիր-կուճիր քայլերով են անցնում:

Վերջին երեք տարվա ընթացքում իրանք շատ են տանջվել: Վերջին կես տարին հատկապես սարսափելի էր: Բայց նույնիսկ էդ դժոխքի մեջ դրսևորել են նրբանկատություն ու հարգանք, ինչքանով որ հնարավոր էր:

Համենայնդեպս, ես շատ հպարտ եմ իրենցով: Անկախ նրանից, թե ինչ է եղել կամ ինչ է լինելու` ես հպարտ եմ իրենցով:

Ու եթե գոյություն ունի վերին ուժ, ինչի վրա ես արդեն կասկածում եմ, ես միևնույն է աղոթում եմ էն մարդկանց համար, ովքեր ապրում են Ղարաբաղում:

* * *

Երկու տարվա ընթացքում Ղարաբաղը կարողացավ անել այն, ինչ չկարողացավ Հայաստանը 30 տարվա ընթացքում: Նա դարձավ հարազատ:

Ղարաբաղի շնորհիվ ես դարձա էսօրվա մարդը: Էսօրվա տղամարդը, էսօրվա անձը` իմ էսօրվա արժեքներով ու սկզբունքներով:

Ղարաբաղում ես սիրել եմ ու սիրվել: Իսկ դա ամենամեծ պարգևն ա, որի մասին մարդ կարող է երազել:

Ու չնայած իմ փոքրիկ առաքելությունն Արցախում այս անգամ ավարտվում է, բայց ես վստահ եմ, որ ես դեռ հետ եմ գալու:

Գալու եմ իմ Արցախ, իմ Ղարաբաղ: Գալու եմ, որ իրա ցավը տանեմ: Հին ու նոր ցավը: Գալու եմ, որ իր ցավի աղբյուրից խմեմ:

Գամ ու տեսնեմ աշխարհի ամենասիրուն ու մունաթչի երեխաներին, ովքեր հացի հերթ են կանգնում ու խանութներում առևտուր անում: Աշխարհի ամենահոգատար դեդոներին, որ թոռնիկներին ձեռքերը բռնած տանում են դպրոց: Ամենանեռվայն բաբոներին, որ պարտադիր պիտի բոլորին ուղղություն ցույց տան: Ամենամաքրասեր տիկնանց, ովքեր նույնիսկ անձրևային եղանակին պատուհան են լվանում: Ամենախոհեմ տղամարդկանց, որ իրենց զրկում են ամեն ինչից հանուն իրենց երեխաների բարօրության:

Գալու եմ, որ գրկեմ հարազատներիս ու ասեմ, որ իրենք մենակ չէին ու մենակ չեն, ու չեն էլ լինելու մենակ (թաղեմ Փաշինյանին, որ էս արտահայտությունը սենց արժեզրկեց):

Նենց եմ գրկելու, որ իրենք զգան, որ հայաստանցի Սյամոկան ու իրա պես ևս երկու միլիոն կատուն կռասկա տվող հայաստանցի սարերից էն կողմ զարթնում ու ապրում են իրենց ցավով: Ու խղճի խայթով, որ շատ հարցերում անզոր են:

Գալու եմ: Ու նույնիսկ, եթե գալուցս պարզվի, որ իմ ճանաչած Արցախը դարձել է ուրվական, ես միևնույն է կողքըհաստ ղարաբաղցու պես հավատալու եմ նրա գոյությանը: Իսկ երբ հավատում ես, միջավայրը փոխվում է:

* * *

Խտում ըմ ծըզ: Պենդ-պենդ:

Սամվել Գրիգորյան,

Ստեփանակերտ