Արտյոմ Օգանով. հայ գիտնական, ով փոխեց գիտության հայացքը Երկրի և նյութերի կառուցվածքի վրա

17.05.2025

Երբ խոսում ենք հայ մտքի գլոբալ ներդրումների մասին, հաճախ առաջինը հիշում ենք արվեստը, երաժշտությունը կամ մշակութային ժառանգությունը։ Սակայն հայ մտքի ուժն իրեն դրսևորել է նաև գիտության ամենաբարդ ու նորարար ոլորտներում։ Դրա վառ օրինակներից մեկն է Արտյոմ Օգանովը՝ աշխարհահռչակ գիտնական, ում անունը կապված է հեղափոխական հայտնագործությունների հետ քրիստալագրության, նյութագիտության և Երկրի գիտությունների բնագավառներում։

Արտյոմ Օգանովը ծնվել է 1975 թվականին Դնեպրոպետրովսկում (Ուկրաինա), սակայն իր մանկությունն ու կրթությունը անց են կացրել Մոսկվայում։ Նա գերազանցությամբ ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի երկրաբանական ֆակուլտետը՝ մասնագիտանալով քրիստալագրության և քրիստալաքիմիայի ոլորտում։ Գիտական ուղին շարունակել է Լոնդոնի համալսարանական քոլեջում (UCL), որտեղ 2002 թվականին պաշտպանել է իր թեկնածուական ատենախոսությունը, իսկ դրանից չորս տարի անց՝ դոկտորականը Ցյուրիխի բարձր տեխնոլոգիական ինստիտուտում (ETH Zurich)։

Օգանովի գիտական հետազոտությունները էական ազդեցություն են թողել մի շարք հիմնարար ոլորտների վրա, ներառյալ քիմիան, ֆիզիկան, երկրաբանությունը և նյութագիտությունը։ Նրա անունը կապված է ամենահայտնի գիտական գործիքներից մեկի՝ USPEX ալգորիթմի ստեղծման հետ, որն ուղղված է բյուրեղային կառուցվածքների կանխատեսմանը։ Այս մեթոդը կիրառվում է աշխարհի ավելի քան 3800 գիտնականների կողմից՝ նոր նյութերի, բարձր ճնշման կառուցվածքների և մոլեկուլների վերլուծության մեջ։ USPEX-ը դարձել է գիտության մի ամբողջ ուղղության հիմքը։

Օգանովը նաև մասնակցել է ավելի քան 300 գիտական հրապարակումների ստեղծմանը, որոնցից շատերը ստացել են միջազգային բարձր գնահատականներ և բազմիցս մեջբերվել տարբեր գիտական ոլորտներում։

Արտյոմ Օգանովը տարիների ընթացքում արժանացել է բազմաթիվ հեղինակավոր մրցանակների, այդ թվում՝

• Լացիսի մրցանակ (ETH Zurich)

• Եվրոպական միներալոգիական միության մեդալ

• Elsevier հրատարակչության մրցանակներ ամենաцիտվող հոդվածների համար

• Thomson Reuters մրցանակ՝ վերլուծական տվյալների բնագավառում

• Ներկայացվել է Նոբելյան մրցանակի մի քանի անգամ

  
  

2014 թվականին ռուսական «Русский репортер» և «Эксперт» ամսագրերը նրան ընդգրկել են Ռուսաստանի 100 ամենաազդեցիկ անձանց ցուցակում, իսկ «Forbes»-ի ռուսական տարբերակը՝ աշխարհը նվաճած 50 ռուսների շարքում։

Թեև Օգանովը երկար տարիներ ապրել և աշխատել է արտասահմանում, նա երբեք չի մոռացել իր արմատները։ 2015 թվականին գիտնականը առաջին անգամ այցելեց Հայաստան և բաց դասախոսությամբ հանդես եկավ Երևանի Պետական Համալսարանի ուսանողների առջև։ Այդ հանդիպումը դարձավ ոգեշնչման աղբյուր հայկական գիտական համայնքի համար։

Այս պահին Արտյոմ Օգանովը ղեկավարում է Մոսկվայի Ֆիզիկա-Տեխնիկական ինստիտուտի նյութերի համակարգչային նախագծման լաբորատորիան և միաժամանակ դասավանդում է Սկոլտեխում՝ Սկոլկովոյի գիտության և տեխնոլոգիաների ինստիտուտում։ Նրա ղեկավարությամբ այսօր ձևավորվում է գիտական նոր սերունդ, որը վստահ է՝ գիտությունն ունի ազգային պատկանելիությունից բարձր առաքելություն։

Արտյոմ Օգանովը համաշխարհային գիտության հարստությունն է։ Նրա օրինակով ապացուցվում է, որ անհնարին ոչինչ չկա, երբ կա գիտելիքի ուժ, աշխատասիրություն և նորարար մտածողություն։

Նրա պատմությունը՝ մի հայի, ով փոխեց գիտության ուղղությունը՝ դարձնելով այն առավել ճշգրիտ, հաշվարկելի ու գերժամանակակից, պետք է ծառայի որպես ոգեշնչող ուղեցույց նոր սերունդների համար։