Գրիգոր Նարեկացուն հռչակեց Տիեզերական Վարդապետ, ճանաչեց ցեղասպանությունը, այցելեց Հայաստան. հավիտյան հեռացած Պապ Ֆրանցիսկոսն ու մենք

21.04.2025

Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը իր պապության տարիներին խոր ազդեցություն թողեց հայ-կաթոլիկ հարաբերությունների զարգացման վրա՝ դարձնելով այդ շրջանը երկխոսության, հոգեւոր համերաշխության եւ մշակութային փոխընմբռնման մի յուրահատուկ ժամանակաշրջան։ Նրա նախաձեռնած քայլերն ու հռչակած խոսքերը ոչ միայն ամրապնդեցին Հայաստանի եւ Սուրբ Աթոռի փոխհարաբերությունները, այլեւ ոգեշնչեցին ողջ աշխարհում միջկրոնական հարգանքի եւ եղբայրության մթնոլորտի խորացմանը։

Հայոց ցեղասպանության ճանաչում

2015 թվականի ապրիլի 12-ին, Սուրբ Պետրոսի տաճարում մատուցված պատարագի ընթացքում, Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը պատմական նշանակություն ունեցող հայտարարությամբ բնութագրեց Օսմանյան կայսրությունում 1915 թվականին հայ ժողովրդի դեմ իրականացված զանգվածային կոտորածը որպես «քսաներորդ դարի առաջին ցեղասպանություն»։ Այս ուղիղ ու աներկբա գնահատականը լայն արձագանք գտավ ինչպես միջազգային հանրության, այնպես էլ Թուրքիայի իշխանությունների մոտ։ Սակայն այն դարձավ կարևորագույն քայլ՝ պատմական արդարության հաստատման եւ հայ ժողովրդի ցավի ճանաչման ճանապարհին։

Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու հռչակումը որպես Տիեզերական Եկեղեցու վարդապետ

Նույն՝ 2015 թվականին, Պապ Ֆրանցիսկոսը նոր լույս սփռեց հայ հոգեւոր ժառանգության վրա՝ 10-րդ դարի հայ նշանավոր աստվածաբան, միստիկ եւ բանաստեղծ Սուրբ Գրիգոր Նարեկացուն հռչակելով Տիեզերական Եկեղեցու վարդապետ։ Սա բացառիկ եւ խորհրդանշական որոշում էր, քանի որ Նարեկացին երբեւէ առերես կապ չի ունեցել կաթոլիկ եկեղեցու հետ, սակայն իր հոգեւոր խորությամբ եւ աստվածաբանական հանճարով արժանացավ համընդհանուր եկեղեցական հարգանքի։ Այս քայլը խթանեց միջեկեղեցական երկխոսությունն ու խորացրեց հայ քրիստոնեական ինքնության միջազգային արժեւորումը։

Գրիգոր Նարեկացու արձանի տեղադրումը Վատիկանում

2018 թվականին Վատիկանի այգիներում հանդիսավորությամբ բացվեց եւ օծվեց Սուրբ Գրիգոր Նարեկացու արձանը՝ պատրաստված հայ արձանագործ Դավիթ Երևանցու կողմից։ Արարողությանը մասնակցում էին Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը, Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Սերժ Սարգսյանը, Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս Գարեգին Բ-ը, Կիլիկիո Տան Կաթողիկոս Արամ Ա-ը եւ Հայ Կաթողիկե Եկեղեցու պատրիարքը։ Այս հուշարձանը դարձավ խորասուզ խորհրդանիշ՝ արտահայտելով հայ ժողովրդի եւ Վատիկանի միջեւ գոյություն ունեցող հոգեւոր բարեկամությունը եւ փոխադարձ հարգանքը։

Պապական այցը Հայաստան եւ խաղաղության ուղերձը

2016 թվականի հունիսին Հռոմի Պապը եռօրյա պատմական այց կատարեց Հայաստան՝ որպես հավատքի, հաշտության եւ խաղաղության պատգամաբեր։ Այցի ընթացքում նա այցելեց Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր, հանդիպումներ ունեցավ թե՛ հոգեւոր, թե՛ պետական առաջնորդների հետ։ Իր ելույթներում Պապ Ֆրանցիսկոսը կոչ արեց խաղաղության, բարիդրացիության եւ ժողովուրդների միջեւ եղբայրության։ Նրա ներկայությունը եւ խոսքերը մեծապես ոգեշնչեցին հայ հասարակությանը՝ դարձնելով այցը հոգեւոր վերազարթոնքի եւ համամարդկային արժեքների հաստատման յուրօրինակ առիթ։

Հայաստանի նախագահի պարգեւատրումը

2021 թվականին Հռոմի Պապ Ֆրանցիսկոսը Սուրբ Աթոռի բարձրագույն շքանշանով՝ Պապ Պիոս ԻՔ-ի պատվո նշանով, պարգեւատրեց Հայաստանի Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանին։ Այս պարգեւը հանդիսացավ ճանաչում նրա՝ հայ-Վատիկանական հարաբերությունների ամրապնդման գործում ունեցած բացառիկ ներդրման եւ հայ ժողովրդի հանդեպ ունեցած հատուկ հարգանքի։

Պապ Ֆրանցիսկոսը հայ ժողովրդի հանդեպ դրսեւորեց առանձնահատուկ սեր, հարգանք եւ հոգեւոր եղբայրություն։ Նրա ձեռնարկած քայլերն ունեն խորագույն արժեք, քանի որ դրանք կառուցում են կամուրջներ՝ վեր անցնելով պատմական վերքերին ու քաղաքական բարդություններին։ Նա թողեց մի ժառանգություն, որ խնկելի է եւ մշտակենդան՝ որպես սեր, համերաշխություն եւ ճշմարտության ձգտման օրինակ։