ԵԽԽՎ-ի սադրանքը

27.04.2021

ԵԽԽՎ գարնանային նստաշրջանում հայկական պատվիրակության «ջանքերի» շնորհիվ Վեհաժողովիօրակարգում ընդգրկվեց «ռազմագերիների հարցը»: Այս հարցի ընդգրկումը և դրա հետագա քննարկումըբավականին երկիմաստ էին ընկալում պատվիրակները. Հարցի քննարկմանը կողմ քվեարկեց 93 պատվիրակ, դեմ՝ 21-ը դեմ, իսկ 18-ը՝ ձեռնպահ:

Թերևս ամենակարևոր և միևնույն ժամանակ անսպասելի որոշումը տարածաշրջանի երկրներինն էր, այդթվում` Ռուսաստանինը, այն է՝ դեմ քվեարկել այս հարցը հետագա քննարկման դնելուն: Սա իր հերթինդժգոհության լուրջ ալիք բարձրացրեց հայ հասարակության շրջանում:

Ինչո՞վ է պայմանավորված Ռուսաստանի այս դիրքորոշումը և ինչո՞ւ է այդ երկիրը դեմ քվեարկել: Այսմասին իր կարծիքն է հայտնել փորձագետ Դմիտրի Աբազովը։

ԵԽԽՎ-ում քվեարկությունը փաթեթային քվեարկություն էր, այսինքն՝ երկրները միաժամանակ պետք էհամաձայնության գային մի քանի հարցերի շուրջ: Ըստ ԵԽԽՎ կայքէջի, ընթացիկ խնդիրները ներառել ենչորս կետեր, ներառյալ Ռուսաստանի ներքին քաղաքականությանը վերաբերող հարցեր, ինչպես նաեւԵվրոպայում խաղաղությանը ռուսական սպառնալիքի խնդիրներ:

Իրենց բնույթով բոլորովին տարբեր հարցերի խառնաշփոթը միասին շատ բան է ասում ԵԽԽՎկազմակերպչական մասի վերաբերյալ: Ռուսաստանի պատվիրակությունը դեմ է քվեարկել՝ հաշվիառնելով «հակառուսական» կետերը ներառելը: Թուրք պատվիրակները դեմ քվեարկեցին, քանի որօրակարգում ներառված էր Թուրքիայում ժողովրդավարական հաստատությունների գործունեությանհարցը: Ըստ այդմ, միայն Ադրբեջանը դեմ քվեարկեց հայ գերիների հարցը դիտարկելուն:

Հաջորդ օրը Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովում Ռուսաստանի պատվիրակությաններկայացուցիչ Սերգեյ Պախոմովը ասաց, որ տեղի է ունեցել տեխնիկական խափանում, որի վերաբերյալհարցում է ուղարկվել ԵԽԽՎ:

Եվրախորհրդի Խորհրդարանական վեհաժողովն այսօր ավելի շատ կարծես քայքայված Կոլիզեում է՝պատված պատմական շղարշով: Մենք ականատես ենք լինում եվրոպական շատկազմակերպությունների, այդ թվում ՝ Եվրոպայի խորհրդի քաղաքական անկմանը, մայրամուտին, կառույցներ, որոնք, տարբեր պատճառներով, չկարողացան ստանձել իրենց վրա դրվածպատասխանատվության ողջ բեռը, և որը նրանք խոստացան կատարել:

Պատմականորեն ծառայելով որպես եվրոպական երկրների միջխորհրդարանականհամագործակցության հարթակ, հաշվի առնելով արդի հասարակության և միջազգային հանրությանհիմնախնդիրներին վերաբերող արդիական և հեռանկարային հարցերը, պայքարելովանօրինականության և անարդարության դեմ, Վեհաժողովը հաճախ էր վերագրվում տարբեր տեսակիֆինանսա-քաղաքական մեքենայություններին մասնակցությունը, այդ թվում` Ադրբեջանին, Հայաստանինև Ռուսաստանին վերաբերող:

Մեղադրելով հիմնականում Ռուսաստանին և հետխորհրդային շատ երկրներին «երկակիստանդարտների» քաղաքականության մեջ, Վեհաժողովն ինքը շատ հաճախ դիմում էր այդպիսի քայլերի: Աչք փակելով եվրոպական երկրներում տիրող անարդարության և անօրինությունների վրա, ուշադրությունչդարձնելով Փարիզի և Լոնդոնի ցուցարարների նկատմամբ բռնի գործողություններին, միաժամանակակտիվորեն միջամտում էր այլ երկրների գործողություններին:

Ցավոք, պետք է խոստովանել, որ ԵԽԽՎ-ում Հայաստանին առանձնապես հաջողությունների չհաջողվեցամրապնդել դիրքերը: Այդպես, օրինակ ՝ պահանջելով, որ Հայաստանը կատարի ԵԽԽՎ բանաձևերը, ներառյալ 2005 թ. 1416 բանաձևը, մատնանշելով, որ «Ադրբեջանի տարածքի մի զգալի մասը դեռօկուպացված է հայկական ուժերի կողմից» և կոչ անելով կողմերին «կատարել իրենցպարտավորությունները և զերծ մնալ միմյանց դեմ զինված ուժեր կիրառելուց, ինչպես նաև զինված ուժերըդուրս բերել գրավյալ բոլոր տարածքներից»: Այսինքն, ԵԽԽՎ-ն 20 տարի շարունակ, կազմակերպությանըՀայաստանի անդամակցության պահից ի վեր, ակտիվորեն պահանջում էր նրանից «ապաօկուպացնել» Ղարաբաղը:

Կամ միջամտելով Հայաստանում 2008-ի մարտի իրադարձություններին` պահանջելով կատարելեվրոպական չափանիշներին համապատասխան «ժողովներ, հանրահավաքներ, զանգվածայինմիջոցառումներ, երթեր և ցույցեր անցկացնելու մասին» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին1609 և 1620 բանաձևերը:

ԵԽԽՎ-ի կողմից այս գործողությունները ուղղակի փորձ են միջամտելՀայաստանի Հանրապետության ներքին ինքնիշխան գործերին, քանի որ անդամագրվելով այսկազմակերպությանը` Հայաստանը պարտավորություն չի ստանձնել կատարել այդ կառույցի բոլորպահանջները, մասնավորապես` ոչ մի փաստաթղթում չի նշվում, որ Եվրոպական Խորհուրդն իրավունքունի խառնվել Հայաստանի ներքին գործերին:

Կովկասագիտության գիտական ​​ընկերության նախագահ, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայիՀամաշխարհային տնտեսության և միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի փորձագետԱլեքսանդր Կռիլովը «Ջեյրան Մեդիա» մամուլի ակումբին տված հարցազրույցում նշել է, որ Եվրոպանսկսել է անհանգստություն ցուցաբերել միայն պատերազմից հետո, նրա գործողությունները չեննպաստում իրավիճակի կայունացմանը: Եռակողմ ձևաչափը թույլ տվեց դադարեցնել պատերազմը, ևգերիներին անհրաժեշտ է ազատել առանց կողմնակի օգնության և ավելորդ աղմուկի: «Մեկ այլտարբերակ է՝ սրել իրավիճակը և գործը հասցնել նոր պատերազմի, իսկ այդպիսի ցանկություն ունենշատերը», – ասել է փորձագետը:

Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա ԵԽ-ն և ընդհանուր առմամբ ԵՄ երկրները հաճախ մատնանշումեն, որ երկրում մարդու իրավունքները բացահայտորեն խախտվում և ոտնահարվում են, որ «եվրոպականստանդարտները» չեն պահպանվում և չեն կատարվում: 5 տարի շարունակ ՝ 2014 թվականից ի վեր, Ռուսաստանը զրկված էր Վեհաժողովում քվեարկելու իրավունքից, ինչպես նաև զրկվեց ԵԽԽՎդիտորդական առաքելություններին մասնակցելու հնարավորությունից, որը նրան հաջողվեցվերականգնել միայն 2019 թվականին:

Դրան գումարվում է այն փաստը, որ ԵԽԽՎ-ն հաճախ փորձում է կատարել այն գործառույթները, որոնքԵԱՀԿ Մինսկի խմբին են վստահվել հակամարտության խաղաղ կարգավորման հարցում ՝ իրականումմատուցելով միայն «արջի ծառայություն» և դանդաղեցնելով այդ խմբի աշխատանքը:

Պատերազմի ընթացքում Հայաստանը ականատես եղավ, թե ինչպես են Եվրամիության երկրներըարձագանքում Լեռնային արաբաղում ռազմական գործողություններին: Դատապարտումներից ևերկրներին զինադադարի կոչելու անհաջող փորձերից զատ ՝ ոչ մի գործողություն դրան չի հաջորդել: Ադրբեջանի և Թուրքիայի դեմ պատժամիջոցներ չեն կիրառվել, ի դեպ, բարձրաստիճանդիվանագիտական ​​առաքումներ չեն եղել: Ռուսաստանը միակ բանակցողն էր, ով կարողացավ կասեցնելտարածաշրջանում արյունահեղությունը և բերել խաղաղապահների:

Հետևաբար, այժմ Ղարաբաղի և ռազմագերիների խնդրի տեղափոխումը տարածաշրջանայինպայմանավորվածության սահմաններից դուրս միջազգային քննարկման ձևաչափով միայն կբարդացնի, հետաձգելու է ռազմագերիների վերադարձի և հետագա կարգավորման գործընթացը: Խնդիրը կարող էպատշաճ լուծման չգալ, ինչը նկատվել է վերջին 20 տարիների ընթացքում Լեռնային Ղարաբաղիկարգավիճակի և պատերազմի հետ կապված։