10.05.2023
Բոլորը նկատեցին, որ Իլհամ Ալիևը Մոսկվայում Հաղթանակի շքերթին ներկա չէր։
Պաշտոնական պատճառն այն է, որ այսօր Ադրբեջանում նշվում է Հեյդար Ալիեւի ծննդյան 100-ամյակը։ Բայց սա ավելի շուտ ձեւական բնույթ է կրում։ Իսկապես, ցանկության դեպքում Իլհամ Ալիևին ավելի դժվար չէր լինի երեք ժամ հատկացնել Պուտինին Մոսկվայում Ռուսաստանի համար այդքան նշանակալից օրը ողջունելու համար:
ԿԱՐԵԼԻ Է ԵՆԹԱԴՐԵԼ, ՈՐ ԱԼԻԵՎԻ ԲԱՑԱԿԱԼՈՒԹՅԱՆ ԱՅԼ ՊԱՏՃԱՌՆԵՐ ԿԱՆ.
Հասկանալի էր, որ Վլադիմիր Պուտինն իր ելույթում անշուշտ կքննադատի Ուկրաինայի հարցում Արևմուտքի ներկայիս դիրքորոշումը, իսկ Կիևը՝ ի վերջո, Բաքվի այդքան նվիրված դաշնակիցն է Ղարաբաղի հարցում։ Ալիևը որոշել է վճարել պարտքը, իսկ սա լավ հնարավորություն է Ադրբեջանի նախագահի համար միավորներ վաստակելու արևմտյան աշխարհի առաջ։ Ասել՝ Փաշինյանը, որին դուք պաշտպանում եք Արցախի վերաբերյալ ձեր հայանպաստ հայտարարություններով, վազեց Մոսկվա՝ Պուտինի մոտ, իսկ ես՝ ոչ...
Բացի այդ, Ալիևին անընդհատ քննադատում են Արևմուտքում շատ բաների համար՝ Արցախի հարցում իր դիրքորոշման, Լաչինի միջանցքում իր գործողությունների, մարդու իրավունքների հետ կապված իրավիճակի և կոռուպցիայի համար։ Ալիևն ունի իր հաղթաթուղթները՝ էներգետիկ ռեսուրսներ, դաշինք Անկարայի հետ և ... առճակատում Իրանի հետ։ Վերջին հանգամանքը շատ է դուր գալիս Արևմուտքին, բայց դժվար թե դուր գա Մոսկվային, որը Թեհրանի հետ դաշնակցային սերտ հարաբերություններ ունի։
Մոսկվան և Բաքուն հակասություններ ունեն նաև Արցախի հարցում. չափազանց արհամարհական կերպով Բաքուն խախտում է 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության դրույթները Լեռնային Ղարաբաղում ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին։ Մոսկվան տեսնում է, որ Ալիևը հող է նախապատրաստում ռուսական խաղաղապահ կոնտինգենտը Արցախից դուրս բերելու պահանջի համար։ Անցակետի պատմությունը հստակորեն վկայում է Բաքվի մտադրությունների մասին, իսկ Մոսկվայի արագ արձագանքը, որն անմիջապես փոխարինեց ԼՂՀ հրամանատարին ռուսական ռազմական էլիտայի ամենահեղինակավոր դեմքերից մեկով, վկայում է Մոսկվայի դժգոհության մասին։ Այո, պարզ է, որ Ռուսաստանը մտադիր չէ կռվել Ադրբեջանի հետ, բայց մտադիր չէ իր դիրքերը տարածաշրջանում զիջել թուրք-ադրբեջանական տանդեմին։
Այստեղ տեղին է նշել, որ Իվանյան գյուղում (նախկին Խոջալու) անցկացվել է նաև «Անմահ գունդ» ակցիան և ռուս զինվորականները կրել են արցախցիների՝ Հայրենական մեծ պատերազմի հերոսների լուսանկարները։
Մոսկվայի և Բաքվի միջև ղարաբաղյան հարցում հակասություններն անխուսափելի են, քանի որ, առաջ մղելով հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման փաստաթղթի իր տեսլականը, Իլհամ Ալիևն իրականում ձգտում է հարթեցնել Եռակողմ հայտարարությունը։ Մասնավորապես, դրանով է բացատրվում նրա անհեթեթ դիրքորոշումը՝ նոր փաստաթղթում Ղարաբաղի հարցը չպետք է շոշափվի...
ՍԱ ԻՐՈՔ աբսուրդային մոտեցում է։ Ի վերջո, քննարկվող ապագա փաստաթուղթը ենթադրվում է, որ կոչվի ոչ թե խաղաղության պայմանագիր, մանավանդ որ ոչ ոք պաշտոնապես ոչ մեկին պատերազմ չի հայտարարել, այլ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հայտարարություն։ Իսկ ԼՂ հիմնախնդիրն այս հարցում գլխավոր խոչընդոտն է։ Իսկ երբ Ալիևն ասում է, որ Երևանը չպետք է խառնվի այս հարցին, Ադրբեջանի նախագահը, ինչպես նաև աշխարհի մյուս խաղացողները, հակասում են իրենք իրենց՝ «մոռանալով», որ Եռակողմ հայտարարությունը ստորագրել է ոչ միայն ինքը՝ Ալիևը, այլև ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը։ Եվ այս հայտարարության մեջ, որը ստորագրվել է ոչ միայն նրա, այլեւ Պուտինի ու Փաշինյանի կողմից, նախանշված են հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված քայլեր։
Սակայն, ճանաչելով 2020 թվականին ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորմանը մասնակցելու Երևանի իրավունքը, այսօր Ալիևն արդեն մերժում է Երևանի այդ իրավունքը։ Եվ ոչ միայն Երեւանի, այլեւ շատ ավելի ազդեցիկ այլ խաղացողների։
Իսկ մեր Նիկոլը, զիջելով անհասկանալի խոստումներին, կարծես թե ուրախությամբ համաձայնվում է, եթե միայն ինքը մնա։ Թեեւ բոլոր հիմքերը կան պնդելու Երեւանի իրավունքները եւ, համենայնդեպս, ձգտելու, որպեսզի կողմերի պարտավորությունը լիովին կատարի եռակողմ հայտարարության բոլոր կետերը նախապատրաստվող նոր փաստաթղթում։
Այս դիրքորոշմանը հավատարիմ է նաև պաշտոնական Մոսկվան, որն իր ներկայացուցիչների շուրթերով բազմիցս ընդգծել է, որ ԼՂ հիմնախնդրի կարգավորումը և հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորումն ընթանում են Եռակողմ հայտարարության դրույթների ամբողջական կատարմամբ, և Արևմուտքի միջնորդական ջանքերն ուղղված են ոչ թե կարգավորմանը օգնելուն, այլ այդ հարցում Ռուսաստանի դերը հավասարեցնելուն։
