11.05.2023
Ռուսաստանը չեղարկել է Վրաստանի քաղաքացիների համար վիզային ռեժիմը և երկրի հետ ուղիղ չվերթների արգելքը։ Համապատասխան հրամանագիրը Վլադիմիր Պուտինը ստորագրել է մայիսի 10-ին, հինգ օր անց այն ուժի մեջ կմտնի։ Վրաստանի իշխող կուսակցությունը ողջունեց այս որոշումը, սակայն երկրի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին՝ ընդդիմությունը և վրաց հասարակության այն հատվածը, որը դեմ է Ռուսաստանի հետ մերձեցմանը, վրդովված ու անհանգստացած էր. շատերը կարծում են, որ այս կերպ Ռուսաստանի Դաշնությունը փորձում է. կանխել Վրաստանի մերձեցումը Եվրամիության հետ:
Պատմում ենք, թե արդյոք ջերմացում կա Մոսկվայի և Թբիլիսիի միջև, և ինչպես դա կարող է սպառնալ ռուսներին, ովքեր Վրաստան են տեղափոխվել լայնամասշտաբ պատերազմի սկսվելուց և մոբիլիզացիայից հետո։
Վիզային ռեժիմը Ռուսաստանն ու Վրաստանը մտցրեցին 23 տարի առաջ. նախ՝ Ռուսաստանը «ահաբեկչության դեմ պայքարի նպատակով», ապա Վրաստանը (չնայած իշխանությունները դեմ էին այդ քայլին)։ 2008 թվականի պատերազմից հետո երկրները խզեցին դիվանագիտական հարաբերությունները։ 2012 թվականին Վրաստանը միակողմանիորեն վերադարձրեց առանց վիզայի ռեժիմը ռուսների համար։ Այժմ, Պուտինի նոր հրամանագրի համաձայն, Վրաստանի քաղաքացիները կարող են առանց վիզայի մուտք գործել Ռուսաստան մինչև 90 օր, բացառությամբ նրանց, ովքեր ցանկանում են մուտք գործել երկիր «աշխատանքային գործունեություն իրականացնելու նպատակով»։
Բացի այդ, Պուտինը չեղարկել է ռուսական ավիաընկերությունների՝ դեպի Վրաստան ուղիղ չվերթների արգելքը, որը գործում էր 2019 թվականից։ Այն ներդրվել է այսպես կոչված «Գավրիլովյան գիշերից» հետո՝ բողոքի ցույցեր Թբիլիսիում, որոնք սկսվել են Ռուսաստանի Դաշնության Պետդումայի պատգամավոր Սերգեյ Գավրիլովի՝ որպես Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի ղեկավարի այցի պատճառով։ Կրեմլն այս գործողություններն անվանել է «ռուսաֆոբ սադրանք»։
ՌԴ ԱԳՆ-ն նաև չեղարկել է ռուսաստանցիներին Վրաստան մեկնելուց զերծ մնալու հանձնարարականը, որը տվել էր այս տարվա գարնան սկզբին երկրում «օտարերկրյա գործակալների» մասին օրենքի ընդունման դեմ Թբիլիսիի բողոքի ցույցերի հետ կապված։ Իսկ ՌԴ տրանսպորտի նախարարությունը հայտնել է, որ ռուսական ավիաընկերությունները շաբաթական յոթ ուղիղ չվերթ կիրականացնեն Մոսկվայից Թբիլիսի և հակառակ ուղղությամբ՝ ներքին արտադրության ինքնաթիռներով։ Փոխադրողներն արդեն սկսել են նախապատրաստվել թռիչքների վերսկսմանը, ընդգծել են գերատեսչությունում։
Ի պատասխան՝ էկոնոմիկայի փոխնախարար Մարիամ Կվրիվիշվիլին ընդգծել է, որ Վրաստանը բաց կլինի ռուսական ավիաընկերությունների թռիչքների համար, բայց միայն այն ավիաընկերությունների համար, որոնք չեն գտնվում Արևմուտքի պատժամիջոցների տակ (օրինակ Red Wings-ն արդեն թույլտվություն էր խնդրել Մոսկվայից, Սամարայից և Սամարայից դեպի Թբիլիսի կանոնավոր չվերթներ իրականացնելու համար։ Կազան): Հայտարարության մեջ չի նշվում, թե որ երկրների պատժամիջոցների մասին է խոսքը։ Կվրիվիշվիլիի խոսքով՝ Թբիլիսին դեռ թույլտվություն չի տվել երկու երկրների միջև ուղիղ չվերթների համար, քանի որ Մոսկվայից ծանուցում դեռ չի ստացել։ Էկոնոմիկայի նախարարությունից նաև նշել են, որ վրացական ավիաընկերությունների՝ դեպի Ռուսաստան ուղիղ չվերթների մասին դեռևս խոսք չկա։
Սերգեյ Լավրովը Վրաստանի հետ օդային հաղորդակցության հնարավոր վերականգնման մասին խոսել էր դեռ հունվարին
Միաժամանակ ՌԴ ԱԳ նախարարը բարձր է գնահատել «Վրացական երազանքի» դիրքորոշումը Ուկրաինա ռուսական ներխուժման վերաբերյալ, ինչպես նաև այն, որ Վրաստանը չի աջակցել հակառուսական պատժամիջոցներին։ Լավրովն ընդգծել է, որ Կրեմլը «տեսնում է, թե Վրաստանը, ինչպես գրեթե բոլոր երկրները, որքան է գտնվում Արևմուտքի ճնշման տակ»։ «Հուսով եմ, որ մենք շուտով կկարողանանք վերսկսել ուղիղ չվերթները»,- ասել է ՌԴ ԱԳՆ ղեկավարը։
Իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության նախագահ Իրակլի Կոբախիձեն պաշտպանել է Սերգեյ Լավրովի նախաձեռնությունը. «2019 թվականին ընդունված որոշումը շատ դժվարացրեց նրանց [Ռուսաստանում գտնվող Վրաստանի քաղաքացիների] պայմաններն ու պայմանները։ Եթե թռիչքները վերսկսվեն, իհարկե, սա շատ կարևոր է մեր համաքաղաքացիների համար, և մենք դա կողջունենք»։
Փետրվարին Ռուսաստանի Դաշնության Դաշնային խորհրդի արտաքին հարաբերությունների կոմիտեի ղեկավար Գրիգորի Կարասինը հայտարարել էր, որ Ռուսաստանը պատրաստ է վերսկսել օդային հաղորդակցությունը Վրաստանի հետ, սակայն դրա համար անհրաժեշտ է վրացական կողմի համաձայնությունը:
Բնականաբար, մենք դա քննարկում ենք, կարծիքներ ենք փոխանակում։ Բայց մի ասացվածք կա, որ տանգոյի համար երկուսն են պետք։ Իսկ եթե դուետի անդամներից մեկը կասկածում է, ուրեմն պետք չէ ուժով սեղմել։ Նման հնարավորություն կա, իսկ թե ինչ որոշում կկայացվի, կախված է ոչ միայն մեզանից։
Լավրովի պես, Կարասինը բարձր է գնահատել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներ կիրառելուց Վրաստանի հրաժարումը և խոստացել, որ «այդ փաստն աննկատ չի մնա»։
Ռուս քաղաքական գործիչների հայտարարություններից հետո Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին դեմ է արտահայտվել Ռուսաստանի հետ ուղիղ չվերթների վերականգնմանը:
Այն ժամանակ, երբ մեր բոլոր գործընկերները խոսքով կամ գործով առավելագույն համերաշխություն են հայտնում Ուկրաինայի անձնուրաց պայքարին, ինձ և, վստահ եմ, հասարակության մեծամասնությանը, կառավարության և իշխող կուսակցության դիրքորոշմանը, մեղմ ասած, անհասկանալի է. <...> Եթե ինչ-որ բան հիշենք Ռուսաստանի առանց այն էլ հնացած հնարքների մասին, ապա պետք է հասկանանք, որ Կրեմլը նման թեմաներ է նետում, երբ հույս ունի ճեղք ստեղծել մեր և մեր արևմտյան գործընկերների միջև։ Սա չի կարելի թույլ տալ:
Վրաստանի իշխող կուսակցությունը պաշտպանել է Կրեմլի նախաձեռնությունը։ Ընդդիմությունն ու նախագահը հակադրվեցին
Թբիլիսիում Պուտինի հրամանագիրն այլ կերպ են ընկալվել. Իշխող «Վրացական երազանք» կուսակցության նախագահ Իրակլի Կոբախիձեն հայտարարել է, որ «Վրաստանի քաղաքացիների նկատմամբ սահմանված պատիժը հանվել է»։ Վրաստանի արտգործնախարար Իլյա Դարչիաշվիլին նշել է, որ ցանկացած «պատասխանատու» կառավարություն պետք է ողջունի այն որոշումը, որը «կհեշտացնի կյանքը» Ռուսաստանում ապրող իր քաղաքացիների համար, որոնցից ավելի քան մեկ միլիոնը, ըստ նախարարի։
Սակայն Վրաստանի նախագահ Սալոմե Զուրաբիշվիլին դատապարտել է Պուտինի որոշումը և այն անվանել «սադրանք»:
Վրաստանի հետ թռիչքների վերականգնումն ու վիզային ռեժիմի վերացումը անընդունելի է, քանի դեռ Ռուսաստանը շարունակում է իր ագրեսիան Ուկրաինայում և մեր տարածքների օկուպացումը։
Զուրաբիշվիլին կոչ է արել գումարել Վրաստանի Անվտանգության խորհուրդը, որտեղ քննարկվելու է ՌԴ քաղաքացիների համար երկար ժամանակով երկիր ժամանած եռամսյա վիզաների ներդրման հարցը։ Ի պատասխան Իլյա Դարչիաշվիլին ասել է, որ «դա այն հարցը չէ, որը կարող է հիմք ծառայել Անվտանգության խորհրդի գումարման համար», և հավելել է, որ Անվտանգության խորհրդի գումարման որոշումը կկայացնի միայն վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին։
Տեղեկանալով Կրեմլի որոշման մասին՝ վրացական ընդդիմության ներկայացուցիչները Թբիլիսիի բնակիչներին կոչ են արել մայիսի 10-ի երեկոյան դուրս գալ բողոքի ցույցի Արտաքին գործերի նախարարության դիմաց։
«Միացյալ ազգային շարժում-Միացյալ ընդդիմություն» ընդդիմադիր «Ուժը միասնության մեջ» խմբակցության անդամ Անա Ցիտլիձեն ասել է, որ իշխող կուսակցության արձագանքը Կրեմլի «մրցանակին» ևս մեկ անգամ ցույց տվեց, որ «Վրաստանում կա իշխանություն. [իշխանության մեջ], որի համար Ռուսաստանը դաշնակից է, իսկ Պուտինը».
Այս որոշումը Ռուսաստանի իշխանությունների գնահատականը կարելի է համարել այն ամենի, ինչ անում և անում է «Վրացական երազանքը» 11 տարի և հատկապես վերջին շրջանում՝ վնասելու եվրոպական կուրսին և ԵՄ թեկնածուի կարգավիճակ ստանալու գործընթացին։
Ընդդիմադիր «Դրոա» կուսակցության նախագահ Ելենա Խոշտարիան Պուտինի որոշումը գնահատեց որպես Եվրամիության և ԱՄՆ-ի աչքում Վրաստանի հեղինակությունը ոչնչացնելու փորձ: Նրա հետ համաձայն է վրացի քաղաքագետ Գիա Նոդիան։ BBC-ի ռուսական ծառայության հետ զրույցում նա նշել է, որ Ուկրաինայում լայնածավալ պատերազմի ֆոնին «Ռուսաստանի բարեկամ լինելը և Ռուսաստանից ինչ-որ արտոնություն ստանալը, ընդհանուր առմամբ, ամոթալի է»։
Քաղաքագետի կարծիքով՝ Կրեմլի հիմնական նպատակը Վրաստանում ռուսամետ դիրքերի ամրապնդումն է, որում ընդդիմությունը բացահայտորեն մեղադրում է իշխող կուսակցությանը (Էլեն Խոշտարիան այն անվանել է «Ռուսական երազանք», իսկ նրա քաղաքականությունը՝ «դավաճանական»)։ Բայց Նոդիան կասկածում է, որ դա ինչ-որ կերպ կազդի վրացական հասարակության տրամադրությունների վրա:
Չեմ կարծում, որ պրոռուսական տրամադրությունների աճ կլինի։ Նրանք, ովքեր արդեն նման վերաբերմունք ունեն, կբավարարվեն այս քայլով, բայց չեմ կարծում, որ այն մարդիկ, ովքեր բացասական վերաբերմունք ունեն Ռուսաստանի իշխանությունների նկատմամբ, ավելի մեծ համակրանք կզգան [Ռուսաստանի նկատմամբ]։
Ես կասկածում եմ, որ այս քայլը կարող է ինչ-որ լուրջ բանի հանգեցնել։ Սա միայն ցույց կտա վրաց հասարակությանը, թե որքան թուլացած են ռուսական իշխանությունները, և որ նրանք գործում են իրենց թուլությունից ելնելով, ոչ թե բարի նպատակներից ելնելով [հանուն Վրաստանի քաղաքացիների]։
Բացի այդ, դեպի Վրաստան ուղիղ չվերթները Ռուսաստանին տնտեսական օգուտ կբերեն։ Ինչպես հայտնում է The Bell-ը՝ վկայակոչելով Коммерсант-ին, եթե Թբիլիսին դառնա տարանցիկ հանգույց, ապա միայն դասական զբոսաշրջությունը, ըստ ոլորտի ներկայացուցիչների, կարող է աճել 30%-ով։
Եթե Թբիլիսին շարունակի մոտենալ Մոսկվային, ապա արևմտյան երկրները կարող են պատժամիջոցներ կիրառել Վրաստանի դեմ (և հրաժարվել ԵՄ-ին միանալուց)
Դավիթ Դարչիաշվիլիի խոսքով՝ վիզային ռեժիմը վերացնելու որոշումը ցույց է տալիս, թե «ինչքան վատ են իրականում իրավիճակը Կրեմլում»։
Դարչիաշվիլին մտավախություն ունի, որ Վրաստանի և Ռուսաստանի միջև թռիչքների վերականգնումը կարող է լուրջ քննարկումներ առաջացնել Բրյուսելում։ Եվրամիությունը, իրոք, կոչ է արել Վրաստանին հետևել ռուսական ավիաընկերությունների դեմ սահմանված պատժամիջոցներին, թույլ չտալ Ռուսաստանի Դաշնությունից ինքնաթիռներ մտնել իր տարածք և «չսպասարկել «անապահով» ռուսական ինքնաթիռներին՝ ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի կողմից սահմանված պատժամիջոցներին համապատասխան։
Իր հերթին Վաշինգտոնն ընդգծել է, որ «այժմ Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները խորացնելու ժամանակը չէ» և Թբիլիսիին զգուշացրել է հնարավոր պատժամիջոցների մասին.
Մի շարք արևմտյան նահանգներ, այդ թվում՝ ԱՄՆ-ն, արգելում են ռուսական ինքնաթիռների մուտքն իրենց օդային տարածք։ Եթե Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև ուղիղ թռիչքները վերսկսվեն, դա կհարուցի մեր մտահոգությունը և կհանգեցնի պատժամիջոցների վրացական ավիաընկերությունների դեմ, որոնք կսպասարկեն ներմուծման և արտահանման հսկողության տակ գտնվող ինքնաթիռները։
Ընդ որում, Եվրամիության և ԱՄՆ-ի հայտարարություններում միայն Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև օդային հաղորդակցությունն է. արևմտյան քաղաքական գործիչները չեն խոսում երկրների միջև առանց վիզայի ռեժիմի մասին։
Չեմ կարծում, որ հատուկ քննարկումներ կլինեն։ Եվրոպայի հետ Վրաստանի հարաբերությունների ապագան կապված է տասներկու կետերի կատարման (կամ չկատարման) հետ, որոնց մասին այդքան շատ են խոսում բոլորը։ Սա շատ ավելի կարևոր է, քան վիզայի հարցը։
Comments