16.01.2024
Լև Տոլստոյը՝ ռուս մեծ գրողներից և մտածողներից մեկը, մահացել է 1910 թվականի նոյեմբերի 7-ին Յասնայա Պոլյանայի իր կալվածքում։ Նրա մահը հասարակական լայն արձագանք առաջացրեց, և շատերը ցանկացան հրաժեշտ տալ մեծ գրողին։
Սակայն Ռուս ուղղափառ եկեղեցին հրաժարվեց կատարել Տոլստոյի հոգեհանգստի արարողությունը, ով իր կյանքի վերջին տարիներին լքեց ուղղափառությունը և քննադատեց եկեղեցական դոգմաները։ Այս որոշումը վրդովեցրեց շատերին, և մամուլում վեճ սկսվեց ռուսական մշակույթում Տոլստոյի տեղի մասին։
1910 թվականի նոյեմբերի 9-ին Սանկտ Պետերբուրգի Սուրբ Եկատերինա Հայ Առաքելական եկեղեցում մատուցվեց Տոլստոյի հիշատակի արարողությունը։ Այս իրադարձությունը դարձավ հանդուրժողականության և մարդկային անձի նկատմամբ հարգանքի խորհրդանիշ։
Հուղարկավորության արարողությունը տեղի է ունեցել մեծ թվով մարդկանց ներկայությամբ։ Դրան մասնակցել են հայ համայնքի ներկայացուցիչներ, ինչպես նաև ռուս գրողներ, արվեստագետներ, հասարակական գործիչներ։
Հոգեհանգստի արարողությունը ղեկավարել է հայոց արքեպիսկոպոս Ներսես Պետրոսյանը։ Իր քարոզում նա ասաց, որ Տոլստոյը մեծ մարդ է, ով իր կյանքը նվիրել է ճշմարտության որոնմանը։ Նա ներկաներին կոչ արեց հիշել Տոլստոյին որպես արդարության և հավասարության համար պայքարող մարդու։
Տոլստոյի հոգեհանգստի արարողությունը Հայ Առաքելական եկեղեցում կարևոր իրադարձություն դարձավ ռուսական մշակույթում։ Նա ցույց տվեց, որ նույնիսկ կրոնական անհանդուրժողականության պայմաններում կան մարդիկ, ովքեր պատրաստ են հարգել մարդուն և ճշմարտությունը փնտրելու նրա իրավունքը։
Հայոց եկեղեցին և Տոլստոյը
Հայ առաքելական եկեղեցին միշտ ավելի հանդուրժող է եղել այլախոհության նկատմամբ, քան Ռուս ուղղափառ եկեղեցին։ Իր պատմության ընթացքում այն բազմիցս ենթարկվել է հալածանքների այլ քրիստոնեական եկեղեցիների կողմից, ուստի հայերը լավ հասկանում էին, թե ինչ է իրենց համոզմունքների համար հալածանքը։
Տոլստոյը լավ ծանոթ էր Հայ առաքելական եկեղեցուն։ Նա ուսումնասիրել է նրա պատմությունն ու մշակույթը, իր ստեղծագործություններում հաճախ դիմել է հայկական մոտիվներին։
1896 թվականին Տոլստոյն այցելեց Հայաստան։ Նա եղել է Երևանում, Էջմիածնում և այլ քաղաքներում։ Նրա ճամփորդությունը մեծ տպավորություն թողեց նրա վրա, և նա մի քանի հոդվածներ գրեց Հայաստանի մասին։
Տոլստոյը բարձր է գնահատել Հայ առաքելական եկեղեցին։ Նա այն համարում էր ամենահին և հարգված քրիստոնեական եկեղեցիներից մեկը։
Տոլստոյի հիշատակի արարողությունը՝ որպես հանդուրժողականության խորհրդանիշ
Հայ առաքելական եկեղեցում Տոլստոյի հոգեհանգստի արարողությունը դարձել է հանդուրժողականության և մարդկային անձի նկատմամբ հարգանքի խորհրդանիշ։ Նա ցույց տվեց, որ նույնիսկ կրոնական անհանդուրժողականության պայմաններում կան մարդիկ, ովքեր պատրաստ են հարգել յուրաքանչյուր մարդու ճշմարտությունը փնտրելու իրավունքը։
