19.06.2020, ԵՐԵՎԱՆ
Հայաստանի հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը որոշում է կայացրել Գազպրոմ Արմենիայի գազի գնի թանկացման հայտի վերաբերյալ: Ըստ այդ որոշման, հայտը բավարարվել է մասնակի, բնակչության համար այն մնացել է անփոփոխ, իսկ տնտեսվարողների համար բարձրացել է Գազպրոմ Արմենիայի ներկայացրած հայտից զգալիորեն ավելի քիչ:
Այդ որոշումից հետո Գազպրոմ Արմենիայի տնօրենը հայտարարել է, որ արդեն հուլիսի 19-ից՝ երբ ուժի մեջ կմտնի որոշումը, հարկ կլինի կրճատել մոտ 1000 աշխատակից: Գազպրոմ Արմենիան հայտարարել է, թե ներկայիս գինը թույլ չի տալիս աշխատել բավարար շահութաբերությամբ:
Հայտնի է, որ Հայաստանը դեռեւս մարտին դիմեց Ռուսաստանին՝ էներգետիկ միջազգային շուկայում գնանկման համատեքստում նվազեցնել նաեւ Հայաստան մատակարարվող գինը սահմանին: Հայաստանի փոխվարչապետը հայտարարեց, որ 23 դոլար նվազեցնելու դեպքում հնարավոր կլինի չթանկացնել ներքին գինը: Մոսկվան չարեց դա, դնելով քաղաքական պահանջներ: Այդ պահանջներին էլ չգնաց Երեւանը, փաստորեն կայացնելով գազի հարցում թերեւս առաջին ինքնիշխան որոշումը՝ բավարարել Գազպրոմ Արմենիայի հայտը մասնակի:
Մինչ այդ, հայ պաշտոնյաները հավաստիացրել էին, որ գազի հարցում չի լինելու ինքնիշխանության հաշվին որեւէ լուծում:
Իհարկե, տնտեսվարողների համար անգամ մի քանի դրամ թանկացումը կունենա նշանակություն, հատկապես տնտեսական ճգնաժամի պայմաններում: Միեւնույն ժամանակ, այստեղ հարցի արժեքն ու նշանակությունն էլ լայն է՝ Հայաստանի ինքնիշխանություն ու քաղաքական անկախություն: Մի բան, որ պարբերաբար տորպեդահարվել է գազային մահակի գործադրումով, սկսած Ռոբերտ Քոչարյանի նախագահության շրջանից:
Հայաստանի նոր կառավարությունն այս անգամ չգնաց քաղաքական զիջման: Դժվար է ասել, թե որքան է Հայաստանի դիմադրունակությունն այդ առումով, որովհետեւ քաղաքական ինքնիշխան որոշումն ունի որոշակի տնտեսական եւ սոցիալական գին: Գազպրոմ Արմենիան փաստացի դիմում է սոցիալական սպառնալիքի, նշելով, որ հայտը չբավարարվեց եւ իրենք գործազուրկ են դարձնում ավելի քան 1000 մարդու, առավելապես տեսուչներից: «Պահանջարկ չկա նման աշխատանքի օրենքով, դրա համար ենթադրում ենք, որ հսկիչները 50 տոկոսով կրճատվելու են։ Կարծում եմ՝ խոսքը ոչ պակաս, քան 700-800 հոգու մասին է», նշում է ընկերության տնօրենը, ասելով, որ շատ բարձր աշխատավարձ ստանում է ընդամենը մոտ տասը մարդ, որոնց աշխատավարձերը կրճատվելու են:
Առերեւույթ, ընկերության տնօրենի մոտեցումը տնտեսվարման տրամաբանության մեջ է, թեեւ ինչպես Հայաստանում ռուսական խոշոր կորպորացիաների, այնպես էլ Գազպրոմ Արմենիայի հարցում մանրամասն ուսումնասիրության կարիք կա, թե որքան է կառավարումը արդյունավետ եւ որքան կա ծախսերի օպտիմալացման, ըստ այդմ ներկայիս գնի պայմաններում անփոփոխ կառավարման ռեզերվ:
Մյուս կողմից, տնօրենի խոսքից ստացվում է, որ այս տարիների ընթացքում եղել են հաստիքներ, որոնց պահանջարկը չի եղել: Այսինքն, ըստ էության լուծվել է սոցիալական հարց սպառողի հաշվին, բայց կառավարող համակարգի քաղաքական նպատակների տրամաբանության շրջանակում:
Այլ կերպ ասած, գազի բարձր գնով սպառողը սնուցել է աշխատատեղեր, որոնց տնտեսական պահանջարկ մեծ հաշվով չի եղել, եղել է համակարգի քաղաքական պահանջարկ:
Ըստ էության, այստեղ է նաեւ պետական ինքնիշխանության գինը, եւ այդ հանգամանքն է միաժամանակ ինքնիշխան որոշումը դարձնում կարեւոր, բայց միաժամանակ ծանր, որովհետեւ անկախ ամեն ինչից, գործ ունենք մարդկանց հետո, որոնք աշխատանք են կորցնում: Իսկ դա ծանր բան է: Անշուշտ, առավել քան ծանր բան է ինքնիշխան պետության դե ֆակտո կորուստը, բայց ազգային պետականության կայուն զարգացող ապագան ի վերջո երկարաժամկետ հեռանկարի համար հնարավորինս արագ այդ երկու հանգամանքների համադրման արդյունավետ տնտեսա-քաղաքական բանաձեւ գտնելն է: Առանց դրա, անգամ ինքնիշխան որոշումները ունենալու են կարճաժամկետ էֆեկտ:
ՀԱԿՈԲ ԲԱԴԱԼՅԱՆ Լրագրի մեկնաբան
