10.06.2023
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի վերջին այցը Թուրքիա բուռն քննադատության է ենթարկվել ինչպես Հայաստանի ներսում, այնպես էլ արտաքին դիտորդների կողմից։ Այցը, որը ներառում էր Փաշինյանի մասնակցությունը Թուրքիայի նախագահ Էրդողանի երդմնակալության արարողությանը, դիտվել է որպես նվաստացուցիչ արարք Հայաստանի համար, հատկապես՝ հաշվի առնելով Թուրքիայի աջակցությունը Ադրբեջանին Արցախում վերջին հակամարտության ժամանակ:
Այցի ընթացքում ուշագրավ միջադեպերից մեկը Էրդողանի կողմից Փաշինյանի անունը բաց թողնելն էր՝ երդմնակալության պատվավոր հյուրերին նշելիս։ Սա դիտվում էր որպես միտումնավոր նվաստացում և Հայաստանի նկատմամբ ցուցաբերվող անհարգալից վերաբերմունքի հերթական նշան: Բացի այդ, թուրքական պետական հեռուստատեսությունը չի ցուցադրել Փաշինյանին միջոցառման կադրերում՝ ավելի ընդգծելով նրա մարգինալացումը։
Փորձագետները քննադատել են երդմնակալությանը մասնակցելու Փաշինյանի որոշումը՝ հաշվի առնելով պատերազմում Հայաստանի կրած պարտությունը և Ադրբեջանին աջակցելու Թուրքիայի դերը։ Նրանք պնդում են, որ Փաշինյանը կարող էր իր շնորհավորանքը փոխանցել նամակագրության միջոցով՝ որպես իր բացակայության պատճառ նշելով Հայաստանում ստեղծված ծանր քաղաքական իրավիճակը։
Այցը դիտվել է որպես Հայաստանի արժանապատվությանը հասցված ևս մեկ հարված և Հայաստանի նկատմամբ իշխանություն գործադրելու Թուրքիայի պատմական միտումի հաստատում: Միջոցառման արարողակարգը և նստատեղերը, երբ Փաշինյանին կանգնեցրել են Ադրբեջանի նախագահ Ալիևի թիկունքում, դիտվել են որպես Հայաստանի ստորադաս դիրքի խորհրդանիշ:
Քաղաքագետները կարծում են, որ այցը Հայաստանին ոչ մի օգուտ չի բերի, քանի որ Թուրքիան դժվար թե հրաժարվի «Զանգեզուրի միջանցքի» ցանկությունից։ Նրանք պնդում են, որ Հայաստանի քայլերը Թուրքիայի նկատմամբ նշանակալի են եղել, մինչդեռ Թուրքիայի ժեստերը հիմնականում խորհրդանշական են եղել, ինչը վկայում է հարաբերությունների անհավասարակշռության մասին:
Այցը նաև մտահոգություն է առաջացրել Հայաստանի իմիջի և պետականության վերաբերյալ։ Փաշինյանը՝ որպես պատերազմում կրած պարտության պատասխանատու, չպետք է մասնակցեր հաղթանակների տոնակատարությանը։ Նրանք կարծում են, որ այցը ավելի է ամրապնդում Հայաստանի՝ որպես նվաստացած պետության կարգավիճակը Թուրքիայի և Ադրբեջանի աչքում։
Թուրքիայի նախագահական նստավայրից արված լուսանկարները, որոնցում երևում է, որ Փաշինյանը զվարթ թվացող պահերին է, սոցցանցերում զայրույթ է առաջացրել հայ հասարակության շրջանում։ Քննադատները նշում են նման փոխազդեցությունների անտեղիությունը՝ հաշվի առնելով պատմական համատեքստը և հայ ժողովրդի կրած տառապանքը:
Փաշինյանի այցը Թուրքիա լայն քննադատություն է առաջացրել Հայաստանի և նրա ժողովրդի հանդեպ ընկալվող նվաստացման համար։ Այցը ընդգծեց Հայաստանի ազգային ինքնությունն ու արժանապատվությունը պաշտպանելու և արժանապատվորեն ու ինքնահարգանքով լուծումներ փնտրելու անհրաժեշտությունը։
