24.11.2023

Կիևի Պեչերսկի Լավրայի Սուրբ Սոֆիայի տաճարում հայերեն արձանագրություններ են հայտնաբերվել։ Այս արձանագրություններն արվել են 11-17-րդ դարերում և վկայում են այն մասին, որ հայերն ակտիվ մասնակցություն են ունեցել այս նշանավոր տաճարի կառուցման և զարդարման գործում։
Կիևի Սուրբ Սոֆիայի կառուցման գործում հայերի դերի մասին դեռ բանավեճ կա։ Որոշ հետազոտողներ կարծում են, որ տաճարը կառուցելու համար հայերը հրավիրվել են որպես բարձր հմուտ արհեստավորներ։ Մյուսները կարծում են, որ հայերը պարզապես տաճարի ծխականներ են եղել, ովքեր թողել են իրենց արձանագրությունները՝ ի հիշատակ իրենց։
Սակայն կասկած չկա, որ հայերը Կիևում եղել են արդեն 11-րդ դարում։ Ռուսաստանում հայկական սփյուռքը երկար պատմություն ունի, և նրա արմատները հասնում են Կիևյան Ռուսիայից:
Հայերն առաջին քրիստոնյա ժողովուրդներից էին, որոնք գաղութներ հիմնեցին այլ երկրներում։ Նրանք ձգտում էին իրենց հայրենիքի նմանություններ ստեղծել այլ երկրներում, և այդ ցանկությունը հանգեցրեց աշխարհով մեկ հայկական գաղթօջախների ստեղծմանը:
Հայոց լեզուն ունի ներքին շեղում, որը թույլ է տալիս բարդ անուններ ստեղծել։ Օրինակ, Կիևի Սոֆիայի անունը հայերեն հնչում է «Սուրբ Սոֆիա» (Surb Sophia), որը նշանակում է «Սուրբ Սոֆիա»:
Խորհրդային ժամանակաշրջանում պատմաբանները հաճախ պատմական տերմինները փոխարինում էին «եղբայրական հանրապետություններով»։ Դա արվում էր տարբեր ժողովուրդների պատմական հակամարտությունները թաքցնելու կամ քողարկելու նպատակով։
Կիևի Սուրբ Սոֆիա տաճարում հայկական արձանագրությունների հայտնաբերումը այս քաղաքում հայկական ժառանգության կարևոր վկայությունն է։ Դա վկայում է այն մասին, որ հայերը ակտիվորեն մասնակցել են այս նշանավոր տաճարի կառուցմանն ու զարդարմանը։