25.07.2024
28 տարի է՝ ինչ մեզ հետ չէ նշանավոր կոմպոզիտոր Միքայել Թարիվերդիևը:
Այս օրը ոչ միայն հարգանքի տուրք է մեծ երաժշտի հիշատակին, այլ նաև հիշեցնում է նրա հայկական արմատները, որոնք անփոփոխ ազդեցություն են թողել նրա ստեղծագործության և անհատականության վրա:
Միքայել Թարիվերդիևը ծնվել է 1931 թվականի օգոստոսի 15-ին Թբիլիսիում, հայ ընտանիքում։
Ընտանիքի միակ զավակը, նա մեծացել է հայկական մշակույթով և ավանդույթներով շրջապատված։ Նրա հայրը աշխատել է որպես Պետական բանկի տնօրեն, սակայն 1937 թվականին բռնաճնշվել է, ինչը հետք է թողել Թարիվերդիևի ողջ կյանքի վրա։ Մանկուց Միքայելը հետաքրքրություն է ցուցաբերել երաժշտության նկատմամբ, ինչը զարմանալի չէ՝ հաշվի առնելով նրա ծագումը։
Թարիվերդիևը դաշնամուր է սովորել Թբիլիսիի 43-րդ միջնակարգ դպրոցում և Թբիլիսիի կոնսերվատորիայի տասնամյա երաժշտական դպրոցում։ Թբիլիսիի երաժշտական քոլեջում նա կոմպոզիցիա է սովորել պրոֆեսոր Շալվա Մշվելիձեի մոտ, որտեղ նրա տաղանդը սկսել է հատկապես հստակ դրսևորվել։ Մոր պնդմամբ նա ընդունվում է Երևանի կոնսերվատորիա, ինչը թույլ է տալիս խորացնել հայկական երաժշտական ավանդույթի մասին իր գիտելիքները և սովորել հայոց լեզուն։ Թեև նա այնտեղ սովորել է ընդամենը մեկուկես տարի, սակայն այս շրջանը էական ազդեցություն է ունեցել նրա աշխատանքի վրա։
1953 թվականին Թարիվերդիևը երաժշտական կրթությունը շարունակել է Մոսկվայի Գնեսինների անվան երաժշտական մանկավարժական ինստիտուտում: Կոմպոզիտորի դեբյուտը կայացել է Մոսկվայի կոնսերվատորիայի մեծ դահլիճում, որտեղ նրա ռոմանսները կատարել է Զառա Դոլուխանովան, ինչը նրա փայլուն կարիերայի սկիզբն է։
Թարիվերդիևի ամենամեծ համբավը ձեռք է բերել կինոերաժշտությունը։ Նրա մեղեդիները այնպիսի կուլտային ֆիլմերի համար, ինչպիսիք են «Գարնան տասնյոթ ակնթարթները» և «Ճակատագրի հեգնանքը, կամ բաղնիքդ անուշ»: Այնուամենայնիվ, Թարիվերդիևի ստեղծագործական գործունեությունը չի սահմանափակվել միայն կինոյով. Գրել է ավելի քան 100 երգ և ռոմանս, 4 բալետ, 5 օպերա, կամերային վոկալ ցիկլեր, սիմֆոնիա, 3 երգեհոնային կոնցերտ, 2 ջութակի կոնցերտ և կոնցերտ ալտի և լարային նվագախմբի համար։
Թարիվերդիևի երաժշտական ժառանգությունը շատ բան է պարտական նրա հայկական արմատներին։ Նրա ստեղծագործությունները հաճախ տոգորված են ազգային մոտիվներով և արտացոլում են հայ երաժշտական մշակույթի խորությունն ու հարստությունը։ Այս ժառանգությունն այսօր չի կորցրել իր արդիականությունը՝ ոգեշնչելով երաժիշտների ու կոմպոզիտորների նոր սերունդներին։
1996 թվականի հուլիսի 25-ին Սոչիի «Ակտեր» առողջարանից Մոսկվա վերադարձի չվերթի նախօրեին Միքայել Թարիվերդիևը մահացավ սրտի սուր կաթվածից՝ ծննդյան 65-ամյակից երեք շաբաթ առաջ։ Նա թաղված է Մոսկվայի հայկական գերեզմանատանն, ինչը խորհրդանշական վերադարձ է արմատներին։
Միքայել Թարիվերդիևի ժառանգությունն ապրում է, և նրա երաժշտությունը մնում է նշանակալից և սիրելի շատերի կողմից: 1997 թվականին լույս է տեսել նրա «Ես պարզապես ապրում եմ» գիրքը, որը ևս մեկ հիշեցում է այն մասին, թե որքան խորն ու բազմակողմանի էր այս մեծ կոմպոզիտորը։
Միքայել Թարիվերդիևի հիշատակը, նրա ստեղծագործական ուղին և նրան որպես մարդ և երաժիշտ ձևավորած հայկական արմատները շարունակում են ոգեշնչել և հիացնել։ Նրա երաժշտությունը մնում է հավերժական կամուրջ հայ և համաշխարհային մշակույթի միջև՝ հիշեցնելով արվեստի մեծությունն ու գեղեցկությունը։
