top of page

Շուշիի անկման 4-րդ տարելիցը և միայն նորանոր հարցեր, հարցեր, հարցեր...

03.11.2024



«Տիգրան Մեծ» գնդի ռազմական խորհրդի փոխնախագահ Վլադիմիր Առաքելյանի ցուցմունքները հաստատված են այլ աղբյուրներով։ Դրանք ի մի բերված են հետևյալ կետերով՝ ադրբեջանցիները մոտեցել են Շուշիին լեռնային ճանապարհով, որը մինչև 44-օրյա պատերազմը ազատվել էր՝ հաստաբուն ծառերը հատելով։


Արդեն չորս տարի չկա պատասխան հետևյալ հարցին. ինչու՞ ադրբեջանցիները Հադրութից Շուշի գնացին նեղ լեռնային ճանապարհով, ինչը ռիսկավոր էր, քանի որ ցանկացած պահի նրանք կարող էին կտրվել հիմնական ուժերից։ Առաքելյանի կարծիքով՝ դա հնարավոր կլիներ միայն այն դեպքում, եթե հակառակորդին նախապես հաղորդել էին նման շարժման անվտանգ լինելու մասին։ Ինչու՞ հայկական ուժերը չփորձեցին կասեցնել ադրբեջանցիների առաջխաղացումը դեպի Շուշի։


Երկրորդ հարցը վերաբերում է պաշտպանության ուժերի դուրս բերման հրամանին՝ առանց մարտի և առանց հակառակորդի առաջխաղացումը կասեցնելու։ Ինչու՞ Շուշիի պաշտպանության ուժերը ժամանակին չհամալրվեցին նոր ստորաբաժանումներով և զենքով։ Կան ցուցմունքներ, որ մինչև հոկտեմբերի 26-ը պաշտպանություն գոյություն ուներ։ Աղբյուրներից մեկը՝ Ավետարանոց գյուղի ղեկավարը՝ Սմբատ Մադաթյանը, նշել է, որ այդ ամսաթվից հետո մեկ շաբաթվա ընթացքում ամբողջ պաշտպանական համակարգը քանդվեց մինչև Քարինտակ գյուղը։ Արդյունքում Շուշին մնաց անպաշտպան։


Հայտնի է նաև, որ հոկտեմբերի 26-ին ծանր վիրավորում է ստացել այդ ժամանակ Արցախի պաշտպանության բանակի հրամանատար, գեներալ Ջալալ Հարությունյանը։ Նա նշանակվել էր նախկին նախագահ Բակո Սահակյանի կողմից և չէր համարվում գործող նախագահ Արայիկ Հարությունյանի թիմի անդամ։ Այդ թիմի անդամ էր Միքայել Արզումանյանը, որը հրամանատարի վիրավորվելու պահին զբաղեցնում էր ՀՀ Գլխավոր շտաբի հետախուզության վարչության փոխնախագահի պաշտոնը։ Հարությունյանի նշանակվելուց անմիջապես հետո առաջացավ իրավիճակ, որը բնութագրվում է որպես պաշտպանության համակարգի անկում։ Արզումանյանի անունը կապվում է Շուշիի պաշտպանական գոտուց մոբիլիզացիոն ռեսուրսների անհետացման հետ։ Նոյեմբերի սկզբին ռազմական ուժերը նկատեցին, որ մոբիլիզացված ստորաբաժանումները և հրետանային զենքերը դուրս են բերվում Շուշիի պաշտպանությունից։

Այդ օրերին Շուշիի պաշտպանության մասնակից Անդրանիկ Սարգսյանը զանգահարեց եղբորը և հայտնեց, որ հայ զինվորները պայքարում են մինչև վերջինը, բայց նրանց աջակցությունը պակասում է։ Անդրանիկը մահացավ մարտի դաշտում։ Դա եղբայրների վերջին խոսակցությունն էր։


Գեներալ-լեյտենանտ Սամվել Բաբայանը հայտարարեց, որ պատրաստ էր ղեկավարել հարավային ուղղությամբ պաշտպանությունը, սակայն զորքերը չհետևեցին նրա հակահարվածի ծրագրին։ Ակնհայտ է, որ Արզումանյանը նոր նշանակված լինելով պաշտոնում, չէր կարող պատասխանատու լինել հարավային ուղղության ողջ իրավիճակի համար, չնայած պարտավոր էր վերահսկել բոլոր մարտական գոտիները։ Արզումանյանի վրա բարդել ողջ մեղքը, անհիմն է։

2020 թվականի նոյեմբերի 16-ին Նիկոլ Փաշինյանն ասաց, որ հնարավոր էր խուսափել պատերազմից, եթե հայկական կողմը համաձայնվեր Ադրբեջանին հանձնել 7 շրջանները, ներառյալ Շուշին։ Հաջորդ տարի նա կրկին հաստատեց, որ Շուշիի հարցը միշտ էլ օրակարգում է եղել։ Պաշտպանության նախարարության ներկայացուցիչ Արծրուն Հովհաննիսյանը, սակայն, ասաց, որ այդ օրերին արդեն Շուշին հանձնված էր ադրբեջանցիներին՝ մինչդեռ նա հայտարարում էր ծանր մարտերի մասին։


Շուշիի հանձնման շուրջ բազմաթիվ հարցեր մնում են անպատասխան:

32-ամյա Լուսինե Զաքարյանի բացառիկ տեսագրությունը, 1969 թ.

Yerevan Online Magazine. Լուրեր Հայաստանից և ամբողջ աշխարհից

Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են: Yerevan Online Magazine-ի հրապարակումների մասնակի կամ ամբողջական օգտագործման ժամանակ հղումը կայքին պարտադիր է: Կայքում արտահայտված կարծիքները կարող են չհամնկնել խմբագրության տեսակետի հետ: Գովազդների բովանդակության համար կայքը պատասխանատվություն չի կրում:

0012 Երևան, Հ. Քոչարի 16

Էլ. հասցե՝ info@yerevan.online

bottom of page