30.11.2024
Պետրոս Ադամյանը ոչ միայն հայ թատրոնի անզուգական դերասան էր, այլև այն լույսը, որն իր ելույթներով լուսավորեց հայ արվեստի պատմության ամենամութ անկյունները։ Ծնված լինելով Կոստանդնուպոլսում 1849 թվականի դեկտեմբերի 21-ին, նա մեծացավ մի քաղաքում, որտեղ արևելքի փայլն ու արևմուտքի նրբագեղությունը միախառնվել էին։ Այս միջավայրը, թերևս, նպաստեց նրա արվեստի բյուրեղացմանը՝ դարձնելով նրան ոչ միայն հայ, այլև համաշխարհային թատրոնի գոհարներից մեկը։
Պետրոսի մանկությունն ու պատանեկությունը անցան կրթության և ինքնազարգացման որոնումներով։ Ղալաթիայի Սուրբ Փրկիչ կաթոլիկական եկեղեցու դպրոցում նա սովորեց լատիներեն, իտալերեն ու ֆրանսերեն՝ բացահայտելով եվրոպական գրականության և թատրոնի աշխարհը։ Իր առաջին բեմական քայլերն արեց 17 տարեկանում՝ ներգրավվելով «Արևելյան թատրոնի» ներկայացումներում։ Այդ բեմում նա առաջին անգամ լսեց հանդիսատեսի խրախուսական ծափերը, որոնք հետագայում դարձան նրա կյանքի մշտական ուղեկիցը։
Ադամյանի բեմական կյանքը վեպի նման էր՝ լի վերելքներով, պայքարներով ու հաղթանակներով։ Նրա դերասանական խաղը առանձնանում էր բացառիկ խորությամբ ու ռեալիզմով։ Նա կարողանում էր մոռացնել տալ հանդիսատեսին, որ բեմում դերասան է, ստիպելով հավատալ՝ նրա մարմնավորած հերոսը հենց իրենք են՝ իրենց ցավերով, հույսերով և սիրով։ Հենց այդ իսկությունը Ադամյանին դարձրեց հայ բեմի Համլետ՝ Շեքսպիրի անմահ կերպարը, որը նա առաջին անգամ ներկայացրեց 1880 թվականի նոյեմբերի 20-ին։
Ոչ միայն հայկական, այլև ռուսական և եվրոպական բեմերն էին արժանին մատուցում նրան։ Մոսկվան և Պետերբուրգը նրան համեմատեցին Սալվինիի և Ռոսսիի նման դերասանների հետ՝ ընդգծելով, որ Ադամյանն իր տաղանդով չի զիջում անգամ Եվրոպայի մեծագույն արտիստներին։
Բայց Ադամյանի կյանքը միայն փառք չէր։ Նրա ներքին աշխարհը տառապանքի ու որոնումների մռայլ գունապնակ ուներ։ Կոկորդախտը, հոդացավերը, նյութական դժվարությունները չկարողացան, սակայն, խեղդել նրա ներքին կրակը։ Նրա մարմնավորած շուրջ 300 դերը խոսում են այն անսահման նվիրումի մասին, որ նա ուներ դեպի թատրոնն ու արվեստը։
1888 թվականի դեկտեմբերի 30-ին, Կոստանդնուպոլսում, Ադամյանի բեմական գործունեության 25-ամյակին նվիրված հանդիսության ժամանակ, նա վերջին անգամ զգաց հանդիսատեսի անմահ սերը։ Իսկ 1889 թվականին, երբ նա վերջին անգամ կանգնեց բեմին, թվում էր, թե ինքը՝ թատրոնը, լռեց նրա հեռանալուց։
Պետրոս Ադամյանը հեռացավ կյանքից 1891 թվականի հունիսի 4-ին, բայց նրա անունը շարունակում է մնալ անմահ՝ իր կենդանի արվեստի ու հոգու միջոցով։ Նրա անունով կոչվեցին թատրոններ, փողոցներ, բայց ամենակարևորը՝ նրա հոգին մնաց յուրաքանչյուր հայի հիշողության մեջ։
Ադամյանի կյանքն ու արվեստը մի կոչ են՝ ապրել խիզախ, սիրել անվերապահ և անմահություն որոնել ոչ թե անունի, այլ արարքների մեջ։
