17.06.2023
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունն իր դժգոհությունն է հայտնել Հաքարի կամրջում տեղի ունեցած միջադեպի ժամանակ ռուս խաղաղապահների գործողությունների կապակցությամբ։ Տեղեկություններն ու տեսանյութերը վկայում են այն մասին, որ ռուս խաղաղապահներն աջակցել են Ադրբեջանի՝ Հայաստանի տարածքում դրոշ տեղադրելու փորձին։
Ռուսական խաղաղապահ առաքելության կասկածելի վարքը, որը հաճախ աջակցում է Ադրբեջանի օրակարգին, նորություն չէ։ Այս պահվածքը կարող են բացատրել աշխարհաքաղաքական և ֆինանսական գործոնները։ Ռուսաստանի դրդապատճառներից մեկը խաղաղապահ առաքելությունը շարունակելու Ադրբեջանի համաձայնությունն ապահովելն է։
2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության համաձայն՝ Արցախում և Լաչինի միջանցքում ռուս խաղաղապահները տեղակայվում են 5 տարի ժամկետով՝ 5 տարով երկարաձգելու հնարավորությամբ։ Ռուսաստանը նպատակ ունի թույլ չտալ Ադրբեջանին դադարեցնել առաքելությունը 4 ու կես տարի հետո՝ ավտոմատ կերպով երկարացնելով այն եւս 5 տարով։ Սակայն այս ռազմավարությունը գալիս է Հայաստանի և Արցախի շահերի հաշվին։
Դիվանագիտական ուղիներով դժգոհություն հայտնելը բավարար չէ խնդրին անդրադառնալու համար։ Հայաստանը պետք է մտածի, թե արդյոք ինքը պետք է լինի խաղաղապահների մանդատը չերկարացնելու նախաձեռնողը. Սա կարող է հանգեցնել Ռուսաստանի հետ հակամարտության, սակայն կարող է հանգեցնել Ռուսաստանի և Ադրբեջանի միջև երկկողմ համաձայնագրի՝ բացառելով Հայաստանը: Նման սցենարը Ռուսաստանին թույլ կտա խուսափել Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ հակամարտություններից՝ միաժամանակ պատասխանատվության ենթարկելով Հայաստանին։ Այս տեսական սցենարն արտացոլում է ռուս փորձագետների քննարկումները եռակողմ ձևաչափը երկկողմանի փոխակերպելու վերաբերյալ։
Հակասությունը կայանում է նրանում, թե արդյո՞ք Հայաստանի կառավարությունը պատրաստ է նպաստել վերափոխմանը, որը կարող է բացասական հետևանքներ ունենալ Հայաստանի և նրա կառավարության համար: Սակայն հնարավոր է, որ Ռուսաստանը չհակազդի խաղաղապահների մանդատի երկարաձգումը կասկածի տակ առնելու Հայաստանի որոշմանը։ Նման դեպքում Հայաստանի կառավարությունն ակամա կաջակցեր Ռուսաստանի մտադրություններին՝ պոտենցիալ հանգեցնելով անվտանգության հարցերում ավելի ճկուն մոտեցման: Հայաստանի այս քայլը կարող է բախվել Արցախի հակազդեցության հետ և կոչ անել Ռուսաստանին երկկողմանի լուծել Ադրբեջանի հետ խնդիրը:
Այս սցենարում վճռորոշ կլինեն Արևմուտքի, մասնավորապես ԱՄՆ-ի արձագանքը, բայց այն ուշանում է:
Comments