30.11.2024
Պատմությունը լի է այնպիսի մարդկանցով, որոնց լույսը չի մարում, նույնիսկ տասնամյակներ անց: Մուրադ Կոստանյանը այդպիսին էր` հայ թատրոնի և կինոյի հանճարեղ դերասան, ում ժպիտն ու տաղանդը ձուլվեցին ժողովրդի սրտի ու բեմի հավերժությանը:
Ծնված լինելով 1902 թվականին` Պարսկաստանի Սալմաստ գավառի փոքրիկ Հաֆթվան գյուղում, Մուրադ Կոստանյանն իր մանկության տարիները անցկացրեց լեռների զով բույրով ու հայրենի գյուղի կոլորիտով լի միջավայրում: Սակայն այս պարզ կյանքը երկար չտևեց: Մուրադը ծնվեց, որպեսզի դառնա հայ մշակույթի աստղը:
1920-ականներին նա սովորեց Մոսկվայի հայկական թատերական ստուդիայում՝ ստանալով բեմական արվեստի հիմնավոր կրթություն, որը նրան դարձավ իր ժամանակի ամենատաղանդավոր դերասաններից մեկը: Վերադառնալով Հայաստան՝ նա շուտով դարձավ Լենինականի (այժմ՝ Գյումրիի) դրամատիկական թատրոնի հիմնադիրներից:
Բայց Մուրադի բեմական ուղին առանձնանում էր ոչ միայն իր տաղանդով, այլև իր սրտացավությամբ ու խորը ներթափանցմամբ յուրաքանչյուր դերի մեջ: Անգամ ամենափոքր դերում նա ստեղծում էր ամբողջական կերպար, որը հիշվում էր տարիներ շարունակ:
1930 թվականին Մուրադը միացավ Երևանի Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոնին, որտեղ իր բազմաբնույթ դերերով ամրապնդեց իր տեղը հայկական թատրոնի պատմության մեջ: Դրանք այնպիսի դերեր էին, ինչպիսիք են Գ.Սունդուկյանի «Խաթաբալայի» Իսային, Հ.Պարոնյանի «Պաղտասար աղբարի» Փայլակը, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ պատմական ու կատակերգական դերեր:
Յուրաքանչյուր ելույթ բեմի վրա Կոստանյանի համար ոչ միայն արվեստ էր, այլև առաքելություն: Նա կարողանում էր իր ձայնի յուրահատուկ երանգներով, շարժուձևի նրբությամբ ու խոր հոգևորությամբ կյանքի կոչել կերպարներ, որոնք դեռևս հնչում են թատրոնի պատերից:
Մուրադ Կոստանյանի տաղանդը տարածվեց նաև կինոյի աշխարհում: Նրա դերերը՝ «Սևանի ձկնորսներ», «Դավիթ Բեկ», «Առաջին սիրո երգը», «Հարսնացուն հյուսիսից» և այլ ֆիլմերում, բերեցին նրան ոչ միայն ճանաչում, այլև ժողովրդի անկեղծ սերը: Կինոյում նրա հերոսները հաճախ մարմնավորում էին պարզ, բայց խոր հոգեբանությամբ մարդկանց, որոնց մեջ արտացոլվում էր հայ մարդու ներքին ուժն ու բարությունը:
Բացի բեմից և կինոյից, Մուրադ Կոստանյանը մի ողջ սերունդ դաստիարակեց որպես մանկավարժ՝ դասավանդելով Երևանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտում: Նրա սաները նրան հիշում են որպես մեծ մարդ, ով ոչ միայն սովորեցնում էր դերասանական արվեստի գաղտնիքները, այլև ներշնչում էր հավատ, սեր դեպի արվեստը և կյանքը:
Մուրադ Կոստանյանի կյանքն ու արվեստը ծաղկեց հայ ժողովրդի պատմության մեջ՝ որպես սիրո, բարության և անսահման տաղանդի վկայություն: Նրա կերպարներն այսօր էլ ապրում են, ոգեշնչում են նոր սերունդներին և հիշեցնում մեզ, որ արվեստը այն ուժն է, որը կարող է միավորել մարդկանց, տալ հույս և լուսավորել ամենաբարդ ժամանակները:
Հավերժ շնորհակալություն քեզ, Մուրադ Կոստանյան, հայ բեմի ու էկրանի լույսը լինելուդ համար: Քո ժպիտը միշտ կմնա մեր սրտերում:
