23.12.2023
Գերմանական լրատվամիջոցները հայտնել են Քյոլն քաղաքում 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշարձանի հնարավոր ապամոնտաժման մասին։ Փոխարենը նախատեսվում է կանգնեցնել ռասիզմի դեմ բողոքի և մարդու իրավունքները պաշտպանող հուշարձան։
Հաղորդվում է, որ Քյոլնի քաղաքապետարանը բախվում է թուրքական ծայրահեղական «Գորշ գայլեր» խմբավորման լոբբիստական ջանքերին: Չնայած այս ազդեցությանը հակազդելու իշխանությունների փորձերին, նրանք ենթարկվեցին թուրքական կառավարության և Գերմանիայում թուրքական սփյուռքի մեծ մասի ճնշմանը:
Հուշարձանի ապամոնտաժման մասին տեղեկությունն արդեն սկսել է տարածվել սոցիալական ցանցերում, թեեւ իրականում այս գործընթացը դեռ չի կայացել, այլ նախատեսված է։
Հայկական կողմի արձագանքն այս իրավիճակին առայժմ զուսպ է մնում։
Հայաստանի արտաքին գործերի նախարարությունը և Գերմանիայում ՀՀ դեսպանությունը հրապարակային հայտարարություններ չեն արել։
Սա անակնկալներ և հարցեր է առաջացնում հայ-թուրքական հարաբերությունները կարգավորելու հնարավոր ցանկության մասին՝ ի հաշիվ այնպիսի արժեքների կորստի, ինչպիսիք են պատիվը, արժանապատվությունը և ինքնահարգանքը։
Կարևոր է նշել, որ ավելի վաղ Գերմանիայի նախագահ Յոահիմ Գաուկը ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը Օսմանյան կայսրությունում, և Գերմանիայի Բունդեսթագը ընդունել է այդ ցեղասպանությունը հաստատող բանաձև՝ չնայած Թուրքիայի ճնշմանը։
Փորձագետները մատնանշում են այն լուրջ մարտահրավերները, որոնք թուրքական ծայրահեղ ազգայնականությունը ներկայացնում է գերմանական իշխանությունների համար: Այս իրավիճակը մաս է կազմում ավելի լայն երևույթի՝ կապված Գերմանիայում թուրքերի թվի աճի և նրանց ազդեցության հետ։
Քաղաքագետները մտավախություն են հայտնում, որ Գերմանիայում արմատական թուրքամետ ուժերը ոչ միայն չեն թուլանա, այլ կշարունակեն հզորանալ՝ հանգեցնելով Թուրքիայի աջակցության և տեղի բնակչության անբավարար դիմադրությանը։
Նմանատիպ կազմակերպությունները, ինչպիսիք են «Գորշ գայլերը», արգելվել են այլ երկրներում ծայրահեղականության և ահաբեկչության հետ կապված իրենց գործունեության համար: Սակայն նման արգելք Գերմանիայում չիրականացվեց թուրքական կառավարության կողմից նրանց գործունեությանը զգալի աջակցության և գերմանական իշխանությունների անբավարար արձագանքի պատճառով։
Փորձագետները զգուշացնում են հնարավոր հետևանքների մասին՝ կապված ուլտրաազգայնականության կրկնվող դրսևորումների և նման կազմակերպություններին աջակցելու հետ։ Ըստ դիտարկումների, եթե նույնիսկ Քյոլնի իշխանությունները թույլ տան ապամոնտաժել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշարձանը, դա կարող է դառնալ երկրում նեոֆաշիզմի տարածման սկիզբը և նմանատիպ իրադարձություններ ստեղծել Երրորդ Ռեյխի օրոք։
Վերոնշյալ բոլորի համատեքստում Գերմանիայի մերժումը քվեարկել Ռուսաստանի կողմից առաջարկված նեոնացիզմի դեմ ՄԱԿ-ի բանաձևի օգտին կարելի է դիտարկել այս իրադարձությունների և դրանց հետևանքների լույսի ներքո։