26.09.2023
Սեպտեմբերի 17-ին ՀՀ վարչապետի աթոռին ռուսների դրած սրիկան հայտարարել էր, թե «ցավոք սրտի, հոկտեմբերի 5-ին Գրանադայում Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև փաստաթուղթ չի ստորագրվելու, որովհետև եթե փաստաթուղթ նախատեսվեր ստորագրել, դա կնշանակեր, որ մենք համարել ենք, որ այս փաստաթուղթը համապատասխանում է Հայաստանի Հանրապետության հավասարակշռված շահին, և մենք պատրաստ ենք ստորագրել»:
Ինքը նախադասության տրամաբանական անհեթեթությունը վկայում է թշնամու ագենտի ծայրաստիճան սրված բնատուր կրետինիզմը, որ հասել է իդիոտիզմի աստիճանի: Հարցին, թե մինչև տարեվերջ հնարավո՞ր է համարում խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը, սրիկան պատասխանել էր. «Ես ստանձնել եմ քաղաքական հանձնառություն՝ ստորագրել նման պայմանագիր։ Հնարավոր համարում եմ, որովհետև հույս ունենք, որ այս իրավիճակը կփոխվի․․․ իմ աշխատանքն է ամեն ինչ դա հնարավոր դարձնելու համար և ելնել այն իրողությունից, որ դա հնարավոր է, մենք պետք է դա անենք»։ Նույն տրամաբանական կրետինիզմը, որ ընդամենը թաքցնում է թշնամու ծայրաստիճան շտապողականությունը:
3 օր անց սրիկայի հույսերն արդարացան՝ իրավիճակը փոխվեց․ Արցախի դեմ Ռուսաստանի առաջնորդությամբ եւ սրիկայի երաշխիքով (Արցախը Ադրբեջանի տարածք է եւ Հայաստանը որեւէ կերպ չի միջամտելու) տեղի ունեցան Բաքվի լայնածավալ գրոհը, հայերի զանգվածային սպանություններ եւ տեղահանություն։ Մոսկվայում գրված Եվլախի թուղթը իրականում Հայաստանի կապիտուլյացիայի թուղթն է, որը սրիկան կոչում է «խաղաղության պայմանագիր»։
Պատահական չէ նրա «ուղերձը անկախության մասին», որում նա անթաքույց հրճվանքով ազդարարում է «2022 թվականի հոկտեմբերի 6-ի Պրագայի և 2023 թվականի մայիսի 14-ի Բրյուսելի պայմանավորվածությունների դե յուրե արձանագրումը, որով Խորհրդային Հայաստանի վարչական սահմանները դե յուրե ձևակերպվում են որպես Հայաստանի Հանրապետության պետական սահման»:
Սրիկան երկու անգամ ստիպված է օգտագործել «դե յուրե», գիտակցելով հանդերձ դրա անիմաստությունը նաեւ արձանագրում է, որ Արցախը եւ Նախիջեւանը հանձնել են եւ «ի պատասխան կոչ ենք անում և հորդորում ենք մեր գործընկերներին հարգել մեր պետությունն ու ինքնիշխանությունը»։ Իսկ եթե հայ պետականության հազարամյա բնօրրաների նվերները անբավարա՞ր համարվեն: Եւ քանի ղուրու՞շ արժե կնաբարո Միշելինի ու քոչվոր քրդի ճուտ Ալիշկայի խոսքը:
Երեկ հայտնի դարձավ, որ ԱԽ քարտուղարի պաշտոնին ռուսների «չեռեզ Սորոս» դրած ստահակը մեկնել է Բրյուսել հոկտեմբերի 5-ի հանդիպումը նախապատրաստելու համար, իսկ ԱԺ նախագահի աթոռին դրված ստահակը չի բացառել, որ հենց այդ օրն էլ ստորագրվելու է «խաղաղության պայմանագիրը»։ Իսկ ՏԿԵ նախարարի պաշտոնին դրված անմեղսունակը հորթի հրճվանքով հայտարարեց, թե հնարավորություն է առաջացել հաղորդակցությունները, պետք է հասկանալ՝ միջանցքները բացելու համար։ Հորթը հավանաբար շփեց կճղակները տարանցիկ դահեկանների շառաչը երազելով:
Թե ինչպես է «խաղաղության պայմանագրի» ստորագրումը լուծելու հաղորդակցությունների ու «ՀՀ ինքնիշխանության ու տարածքային ամբողջականության» հարցերը, պարզ է դառնում Եվլախի թղթից, որում արձանագրվել է ՀՀ ԶՈՒ ներկայությունը Արցախում։ Իր հերթին, սրիկան չի զլացել եւս մեկ անգամ ընդունել է դրանց ներկայությունն Արցախում։ Պատահական չէ, որ Ալիեւը հայտարարեց, որ իր համար անսպասելիորեն Փաշինյանը քաղաքական կոմպետենտություն է դրսեւորել, հայտարարեց, թե ճանաչում է ՀՀ ամբողջականությունը, սակայն չնշեց ոչ 1991-ի Ալմաթիի հռչակագիրը, ոչ էլ սահմանների կոնֆիգուրացիան։
Խնդիրը միայն Արցախի հակամարտությունում ՀՀ նեյտրալիտետը չէ, այլեւ Արցախում ՀՀ ԶՈՒ ներկայության փաստի հրապարակային ճանաչումը։ Դա Բաքվին թույլ է տալու օկուպացիայի հանգամանքով հիմնավորել արբիտրաժային եւ այլ հայցերը Հայաստանի դեմ, ահռելի փոխհատուցումների պահանջով։ Մի քանի հայցեր արդեն ներկայացվել են։ Դա իր հերթին սրիկային հնարավորություն է տալու ասել, որ արբիտրաժային հայցերի դիմաց պետք է հող տանք… դարձյալ Հայաստանի պետականությունը պահպանելու համար։
Սրանք լոկ խոսքեր չեն. Դրանց հաջորդելու է երկրի լիակատար օկուպացիան եւ կոտորածը առանց որեւէ նշանակալի դիմադրության՝ «ամեն ինչ հայ մարդու կյանքի, ամեն ինչ խաղաղության, ամեն ինչ… այո՝ պետականության պահպանման համար» կարգախոսի ներքո:
