Շուշի. մի հաղթանակ, որ չներեցին մեզ

YO
8 мая
2 мин. чтения

09.05.2025

Մայիսի 9-ը հայ ժողովրդի պատմության ամենավեհ օրերից մեկն է։ 1992 թվականի հենց այդ օրը՝ հայ զինվորների և հրամանատարների՝ Արկադի Տեր-Թադևոսյանի գլխավորությամբ, ազատագրվեց Շուշին։ Այդ հաղթանակը ոչ միայն ռազմական նշանակություն ուներ, այլ հոգևոր ու ազգային վերածննդի խորհուրդ։ Հաղթանակ, որը խորտակեց զոհի հոգեբանությունը և աշխարհին ցույց տվեց, որ հայ ժողովուրդը կարող է պաշտպանել իր արժանապատվությունը։

Բայց այդ հաղթանակը որոշ ուժեր երբեք չներեցին մեզ։

Չներեց այն ժամանակվա նախագահ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը, ով դեռ 1992-ի գարնանը հայտարարում էր, թե Արցախի հարցի ընդունելի լուծումը պետք է լինի այն՝ Ադրբեջանի կազմում ինքնավարության կարգավիճակով։ Շուշիի ազատագրման օրը նա գտնվում էր Թեհրանում։ Այդ լուրը նրան չուրախացրեց։ Նրա քաղաքական հաշվարկները փլուզվեցին, երբ պարզ դարձավ, որ ժողովուրդն ընտրել է պայքարի ճանապարհը։

Սակայն տարիները ցույց տվեցին, որ նույնիսկ հաղթանակը կարող է վերածվել ժամանակավոր հանգրվանի, եթե այն չամրապնդվի արժեհամակարգով, պետականությամբ և ժողովրդական վստահությամբ։

Երկրորդ և երրորդ նախագահները՝ Ռոբերտ Քոչարյանը և Սերժ Սարգսյանը, երկար տարիներ օգտվեցին այդ հաղթանակից՝ որպես լեգիտիմության հենակետ, բայց երբեք չձեռնարկեցին Արցախը միջազգային ճանաչման տանող վճռական քայլեր։

Նրանք հրաժարվեցին Արցախի վերաինտեգրման քաղաքական ռազմավարությունից՝ այն թողնելով մշուշոտ բանակցությունների և լարախաղացության դաշտում։ Նրանք թուլացրին պետությունն ու բանակը՝ խորտակելով վստահությունը պետության նկատմամբ։

Եվ այդ ամենի դառը պտուղը հավաքեց չորրորդ վարչակարգը՝ արդեն բացահայտ պարտվողական, ով ոչ միայն հանձեց Շուշին և Արցախը, այլ փորձեց ջնջել նաև հաղթանակի հիշողությունն ու իմաստը։ Նա գահ բարձրացավ ժողովրդի ուղեղներն ու արժեքները խեղաթյուրելու ճանապարհով։ Նա սերմանեց փողի և հանգստության պաշտամունք՝ ազգային արժանապատվության փոխարեն։ Նա վերածեց Շուշին «ադրբեջանական քաղաքի»՝ պետական մակարդակով հնչեցրած ծաղրի։

Այսօր մեզ փորձում են արգելել նույնիսկ երազել։ Բայց մենք՝ Արցախի Պահպանության Կոմիտեում, ասում ենք հստակ.

Հիշողությունը չի կարելի արգելել։

Հաղթանակը չի կարելի ջնջել։

Շուշին չի կարելի մոռանալ։

Մենք հիշում ենք նրանց, ովքեր իրենց կյանքը տվեցին այս հաղթանակի համար։

Մենք հիշում ենք գեներալներին ու զինվորներին, ովքեր գնացին հակառակ դավաճան իշխանությունների կամքին՝ կատարելու ժողովրդի ցանկությունը։

Մենք չենք մոռանում։ Եվ չենք լռելու։

Այսօր, երբ մեր երկրում իշխում է Վիշապի ժառանգորդը՝ բազմագլուխ, կեղծավոր ու անհայրենիք, մենք կրկին ենք ասում.

Շուշին մերն է։ Նա սպասում է։

Եվ մենք կվերադառնանք։

Փառք հերոսներին։

Խարան դավաճաններին։