Աշխարհահռչակ կանայք Հայաստանում. Մարգարեթ Թետչերը անգլիական դպրոց բացեց ավերված Լենինականում

08.03.2024

1990 թվականի հունիսին Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Մարգարեթ Թետչերը այցելեց Հայաստան՝ ցույց տալու իր աջակցությունն ավերիչ երկրաշարժից տուժած երկրին։

Թետչերի Երեւանում մնալը կարճ է տեւել։ Ժամանելու հենց հաջորդ օրը նա գնաց Լենինական (այժմ Գյումրի)՝ ներկա գտնվելու Ջորջ Բայրոնի անվան դպրոցի հանդիսավոր բացմանը։ Այս հաստատությունը կառուցվել է երկրաշարժից տուժածների օգնության հիմնադրամին բրիտանացիների առատաձեռն նվիրատվությունների շնորհիվ։

Հայաստանի երկրորդ քաղաք այցի ընթացքում «երկաթե լեդին» այցելել է Բայրոնի անվան թիվ 20 դպրոց, ելույթ ունեցել Լենինականի ՊԱԿ-ի (КГБ) նախկին շենքում։

«ՊԱՐՈՆ ՎԱՐՉԱՊԵՏ, ՎԵՀԱՓԱՌ ՏԵՐ

Շատ հաճելի է լինել Հայաստանում՝ մեր աշխարհի ամենամեծ և հնագույն քաղաքակրթություններից մեկի օրրանում, որը ժամանակին բավական հզոր էր՝ մարտահրավեր նետելու հենց Հռոմեական կայսրությանը: Ես լիովին համոզված եմ, որ սա Մեծ Բրիտանիայի վարչապետի առաջին այցն է Հայաստան, և ես հպարտ եմ, որ արժանացել եմ այդ պատվին: Անչափ շնորհակալ եմ նաև ձեր ջերմ հյուրընկալության համար։

Հայաստանը հեշտ պատմություն չի ունեցել. Ձեր խորդուբորդ հողը երբեք հեշտ կյանք չի ապահովել: Ձեզ չափից շատ աղետներ են բաժին ընկել, քան դուք կարող էիք կրել, և արդյունքում դուք անհաղորդ չեք վիշտին և իրարանցմանը:

Ես շատ լավ եմ հիշում առավոտը: Սարսափելի երկրաշարժի լուրը նոր էր պտտվում։ Լեոնիդ Զամյատինը՝ Խորհրդային դեսպանը, եկավ Դաունինգ Սթրիթ ամենա ոչդիվանագիտական ​​ժամի՝ ասելու, որ պարոն Գորբաչովը պետք է անմիջապես հետ վերադառնա Ամերիկայից, և որ նրա այցը Լոնդոն պետք է հետաձգվի:

Ռադիոյի վաղ առավոտյան մեկնաբանները հետաքրքրվում էին, թե արդյոք ես լսել եմ այդ լուրը: Ուստի ես որոշեցի զանգահարել նրանց և ասել, որ իհարկե հասկանում եմ, որ պարոն Գորբաչովը պետք է անմիջապես վերադառնա Մոսկվա:

Ես ասացի, թե որքան ցնցված էի կատարվածի մասշտաբով և սարսափով: Եվ ես խոստացա անհապաղ բրիտանական օգնություն. օգնություն, որը սպասվում էր ավելի մեծ չափով, քան մեզանից որևէ մեկը պատկերացնում էր:

Ձեզանից մի քանիսը հենց նոր են եկել ինձ հետ Լորդ Բայրոնի դպրոցը բացելուց:

Լորդ Բայրոնը ոչ միայն մեր մեծագույն բանաստեղծներից էր: Նա նաև իմ հայրենակիցներից մեկն էր, ով ձեռնամուխ եղավ ձեր լեզուն սովորելուն:

Դպրոցը բրիտանացիների նվերն է Հայաստանի ժողովրդին և առաջին հերթին երեխաներին: Երեխաները միշտ չէ, որ սիրում են դպրոց գնալ։ Բայց այն մեկնարկը, որը դուք տալիս եք ձեր երեխաներին իրենց կյանքում, կանխորոշելու է Հայաստանի ապագան։ Մենք նույնպես կցանկանայինք լինել այդ ապագայի մի մասը։

Այս հարցում ես խոսում եմ ոչ միայն բրիտանական կառավարության անունից: Մեծ Բրիտանիայի ժողովուրդը արձագանքեց Հայաստանի ողբերգությանը այնպես, ինչպես ես նախկինում չգիտեի ։ Փրկարարները եկան, բժիշկները։ Ուղարկվել է պեղման տեխնիկա։ Բրիտանացիների նվիրաբերած հսկայական միջոցներով գնվել և ուղարկվել են սննդի կացարաններ և բժշկական պարագաներ:

Այստեղից ոչ հեռու՝ Կիրովականում, բրիտանական «aid Armenia» խմբի կողմից պատրաստվում է մանկական հիվանդանոց կառուցել։ Եթե ​​ժամանակ ունենայի, կուզեի ընդունել հիմնաքարը դնելու նրանց հրավերը: Որովհետև դա մեր միլիոնավոր մարդկանց նվիրատվությունների արդյունքն է՝ մեր մարդկության դրսևորումը Հայաստանի ամենամութ ժամերին:

Իսկ Բրիտանիայից արձագանքը եղավ ոչ միայն բրիտանացիներից։ Խորհրդային Միության ներկայացուցիչները Լոնդոնում անմնացորդ նվիրեցին իրենց ժամանակը: Քովենթ Գարդենը՝ մեր հայտնի օպերային թատրոնը, կազմակերպեց երգ ու պարի երեկո՝ օգնության համար գումար հավաքելու համար:

Խորհրդային պարողներն ու երգիչները օդանավակայանից անմիջապես գնացին թատրոն: Հատկապես խորը տպավորություն թողեց հայաստանցի Վազեգ Թումանյանը, ով կորցրեց իր ընտանիքը աղետի հետևանքով, մի հոյակապ ձայն, որը բարձրաձայնվեց ի պաշտպանություն իր վշտացած հայրենակիցների:

Հիմա իմ շուրջն այստեղ ինքնավստահություն եմ տեսնում: Փլատակների տակից բարձրանում են նոր շենքեր. Հուսահատությունից նոր հույս է գալիս. և անհույսությունից նոր վճռականություն. Դու դաս ես բոլորիս համար։

Ողբերգությունից հետո նոր սկիզբ. Ոմանց սրտերը կոտրված են: Մյուսները՝ ավելի քան երբևէ գնահատում են կյանքը, ձգտում են դրան ավելի խորը իմաստ տալ՝ օրեցօր ավելի լավ ապրել:

Աշխարհը նույնպես նոր սկիզբ է ունենում: Փորձելով հաղթահարել պատերազմի և հակամարտությունների չարիքները:

Վարչապետ, ես շատ տպավորված և շատ հուզված եմ այս կարճ այցից։ Շեքսպիրի Ջոն թագավորում կա մի հատված, որտեղ նա ասում ՝ քաջություն ավելնում է հնարավորություններին զուգահեռ։

Ձեր ժողովուրդը դարերի ընթացքում ունեցել է իր բաժին դժբախտությունն ու ողբերգությունը՝ ներխուժում, բռնակցում, աքսոր, կոտորած: Այնուամենայնիվ, այսօր ես տեսա Շեքսպիրի խոսքերի ճշմարտացիությունը. աղետի դեպքում նրանց քաջությունը երբեք չի թուլացել, միայն աճել է:

Մենք հարգում ենք նրանց դրա համար և մաղթում Հայաստանին ու նրա ժողովրդին ավելի լավ ապագա, որում ձեր տենչած հանգստությունն ու բարեկեցությունը կլինի ձերը»: