Ֆրանկ Կապրիոն՝ Ամերիկայի ամենաբարի դատավորը, վախճանվել է 88 տարեկանում. հիշում ենք նրա կյանքի պատմությունը
- YO
- 21 авг.
- 4 мин. чтения
21.08.2025, ԱՄՆ
Ամերիկացի ճանաչված դատավոր Ֆրանկ Կապրիոն, ում մարդասիրությունն ու կարեկցանքը միջազգային հռչակ էին բերել, վախճանվել է 88 տարեկանում։ Կապրիոն վերջին տարիներին քաջաբար պայքարում էր ենթաստամոքսային գեղձի քաղցկեղի դեմ, և ընտանիքը օգոստոսի 20-ին հայտնել է նրա մահվան լուրը։ Նրան հաճախ անվանում էին «Ամերիկայի ամենաբարի դատավոր», քանզի իր տպավորիչ կարեկցանքով և սրտացավ մոտեցմամբ միլիոնավոր մարդկանց սրտեր էր նվաճել։
Կապրիոյի նախագահությամբ դատարանի նիստերի տեսագրությունները հիմք դարձան «Caught in Providence» հեռուստաշոուի համար, որը սկզբում հեռարձակվում էր միայն Պրովիդենսի տեղական ալիքով, սակայն հետագայում դարձավ ազգային ծրագիր և լայն տարածում գտավ համացանցում։ Նրա դատական դահլիճի կարճ տեսանյութերը, որտեղ արտացոլված էին Կապրիոյի հումանիզմն ու հումորով համեմված արդարադատությունը, վերածվեցին համացանցային ֆենոմենի՝ հավաքելով հարյուր միլիոնավոր դիտումներ. մինչև 2022 թվականը այդ տեսանյութերի ընդհանուր դիտումների թիվը մոտեցել էր 500 միլիոնի։ Այս աննախադեպ հանրաճանաչությունը Կապրիոյին դարձրեց աշխարհով մեկ հայտնի անձնավորություն։ Նա ճամփորդում էր տարբեր երկրներ՝ ելույթներ ունենալով և հանդիպելով իր բազմազգ երկրպագուներին։ Պրովիդենսում նրա դատարանը նույնիսկ դարձել էր զբոսաշրջային վայր այցելուների համար, ովքեր հույս ունեին անձամբ տեսնել բարեսիրտ դատավորին։
Կապրիոն արդարադատությունն իրագործում էր ոչ միայն օրենքի խստությամբ, այլև անկեղծ մարդասիրությամբ (Menschlichkeit)։ Նրա վարած նիստերը լի էին հուզիչ դրվագներով. հաճախ կարելի էր տեսնել, թե ինչպես էին մեղադրյալները ուրախության արցունքներ թափում, երբ Կապրիոն ներում էր նրանց տուգանքները կամ մեղմացնում պատիժը, իսկ դահլիճը պայթում էր ծիծաղից, երբ նա, օրինակ, դիմում էր մեղադրյալների փոքրիկ երեխաներին՝ հարցնելով, թե ինչ պատիժ են առաջարկում իրենց ծնողների համար։ Սակայն այս ջերմ և մարդասիրական վերաբերմունքը չէր նշանակում, թե Կապրիոն թեթև էր վերաբերվում օրենքին. նա համոզված էր, որ արդարությունը կարելի է իրականացնել՝ առանց մարդկայնությունը զոհաբերելու։ Այսպիսի մոտեցմամբ Կապրիոն դարձավ կարեկցանքի ու գթասրտության խորհրդանիշ արդարադատության ոլորտում՝ շատերի համար վերականգնելով հավատը դատարանների նկատմամբ, հատկապես այն ժամանակ, երբ հանրային վստահությունը պետական հաստատությունների հանդեպ սասանվում էր։
Ֆրանկ Կապրիոն ծնվել է 1936 թվականի նոյեմբերի 24-ին Ռոդ Այլենդ նահանգի Պրովիդենս քաղաքի Ֆեդերալ Հիլ բանվորական թաղամասում՝ իտալացի ներգաղթյալներ հոր՝ Անտոնիո Կապրիոյի և մոր՝ Ֆիլոմենա Կապրիոյի ընտանիքում։ Նրա հայրը՝ Անտոնիոն, նոր էր ներգաղթել Իտալիայից և Պրովիդենսում զբաղվում էր մրգավաճառությամբ, իսկ մայրը՝ Ֆիլոմենան, Պրովիդենսում ծնված, իտալական ծագումով ամերիկուհի էր։ Կապրիոն մեծացել է աշխատավորական միջավայրում և դեռ պատանեկությունից համատեղել է աշխատանքն ու ուսումը. նա աշխատել է որպես սպասք լվացող և կոշիկ մաքրող՝ միաժամանակ հաճախելով Պրովիդենսի հանրային դպրոցներ։ Նա գերազանցությամբ ավարտել է քաղաքի կենտրոնական ավագ դպրոցը (1953 թ. դառնալով Ռոդ Այլենդի ըմբշամարտի չեմպիոն) և 1958 թ. բակալավրի աստիճան է ստացել Պրովիդենսի քոլեջից։ Բարձրագույն կրթություն ստանալուց հետո Կապրիոն սկսել է դասավանդել Պրովիդենսի «Հոուփ» ավագ դպրոցում՝ «Ամերիկյան կառավարում» առարկան, միաժամանակ երեկոյան հաճախելով Բոստոնի Սուֆոլք համալսարանի իրավաբանական դպրոցը։ Իրավաբանի դիպլոմ ստանալուց հետո նա սկսել է իր իրավաբանական կարիերան։ Ընտանիքից և համայնքից ստացած արժեքները հետագայում ուղեցույց դարձան Կապրիոյի յուրաքանչյուր որոշման համար՝ ապահովելով, որ դատարանում արդարադատությունն իրականացվի և՛ արդարությամբ, և՛ ըմբռնումով։
Կապրիոն հասարակական գործունեությամբ զբաղվել է երիտասարդ տարիքից. 1962 թվականին՝ 26 տարեկանում, նա ընտրվեց Պրովիդենսի քաղաքային խորհրդի անդամ և պաշտոնավարեց մինչև 1968 թվականը։ 1970 թվականին նա առաջադրվեց Ռոդ Այլենդ նահանգի գլխավոր դատախազի պաշտոնում, սակայն չընտրվեց, բայց շարունակեց ակտիվ քաղաքական գործունեությունը՝ լինելով Դեմոկրատական կուսակցության մի շարք ազգային համագումարների պատվիրակ։ 1985 թվականին Կապրիոն նշանակվեց Պրովիդենսի քաղաքային դատարանի դատավոր և շուտով դարձավ այդ դատարանի գլխավոր դատավորը՝ պաշտոնավարելով մինչև 2023 թվականը՝ շուրջ 38 տարի։ Իր գրեթե քառասունամյա ծառայության ընթացքում նա դարձավ Ռոդ Այլենդի ամենահարգված և սիրված գործիչներից մեկը։ Դեռ շատ առաջ, մինչ նրա նիստերը կդիտեին միլիոնավոր մարդիկ, Կապրիոն արդեն իսկ օգնում էր հազարավոր մարդկանց իր համայնքում՝ աջակցելով նրանց ծանր պահերին և մարդասիրություն ցուցաբերելով առանց հեռուստախցիկների ներկայության։
Դատարանի դահլիճից դուրս էլ Կապրիոն մեծապես նպաստել է իր համայնքին և կրթական ոլորտին։ Նա նախագահել է Ռոդ Այլենդի բարձրագույն կրթության խորհուրդը՝ մասնակցելով նահանգի համալսարանների կառավարման կարևոր որոշումներին։ Կապրիոն հիմնել էր կրթաթոշակներ՝ աջակցելու տաղանդավոր երիտասարդներին. իր հոր անունը կրող «Անտոնիո 'Թափ' Կապրիո» կրթաթոշակը Սուֆոլքի համալսարանի իրավաբանության դպրոցում թույլ է տալիս Պրովիդենսի երիտասարդներին ստանալ որակյալ իրավաբանական կրթություն։ Նա կրթաթոշակային ծրագրեր էր ստեղծել նաև Պրովիդենսի քոլեջում և Կենտրոնական ավագ դպրոցում՝ օգնելու կարիքավոր ուսանողներին հասնել իրենց կրթական նպատակներին։ Իր բազմամյա մարդասիրական ջանքերի համար Կապրիոն արժանացել է բազմաթիվ պարգևների. նրան շնորհվել են իրավունքի և հանրային ծառայության պատվավոր դոկտորի կոչումներ մի շարք բուհերի կողմից, իսկ նրա անունն ընդգրկվել է Ռոդ Այլենդի «Ժառանգության փառքի սրահում»՝ հավերժացնելով նրա թողած հետքը նահանգի կյանքում։
Կապրիոյի մահվան լուրը խոր վշտով ընդունվեց Ռոդ Այլենդում, և բազմաթիվ պաշտոնյաներ արտահայտեցին իրենց ցավակցությունն ու գնահատանքը։
Նահանգապետ Դեն Մաքին նրան համարել է «Ռոդ Այլենդի իսկական գանձ» և նշել, որ Կապրիոն ոչ միայն օրինակելի դատավոր էր, այլև անձնական կյանքում աննկուն քաջությամբ էր պայքարում հիվանդության դեմ՝ մինչև վերջ պահպանելով իր լավատեսությունը։ Պրովիդենսի քաղաքապետ Բրեթ Սմայլին իր ցավակցական խոսքում ընդգծել է, որ Կապրիոյի անսասան բարությունն ու կարեկցանքը նրան վերածեցին քաղաքի իսկական հենասյան, և նրա մարդասիրական արարքները Կապրիոյին դարձրեցին սիրված կերպար, որի համբավը դուրս եկավ քաղաքի սահմաններից և հասավ ամբողջ աշխարհ։ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Ջո Շեկարչին Կապրիոյին բնութագրել է որպես հումորով ու գթասրտությամբ օժտված լեգենդար դատավորի, ով իր դիրքը ծառայեցրել է հանրության բարօրությանը՝ օգնելով անթիվ մարդկանց փոխել իրենց կյանքը դեպի լավը։ Նա ընդգծել է, որ Կապրիոյի առատաձեռնությունն ու հանրային ներգրավվածությունը Ռոդ Այլենդն ավելի լավ վայր են դարձրել։
Շատերը նշում են, որ Կապրիոն յուրաքանչյուրի մեջ տեսնում էր մարդկային արժանապատվությունն ու բարությունը, իսկ նրա կարեկցանքի օրինակը բարեգործական բազմաթիվ քայլերի ալիք բարձրացրեց ամբողջ աշխարհում։ Իր գրեթե քառասնամյա դատավորական գործունեության ընթացքում Կապրիոն սահմանեց առաջնորդության մի նոր չափանիշ՝ ցույց տալով, թե ինչպիսին կարող է լինել արդարադատությունը, երբ այն զուգորդվում է մարդասիրությամբ ու գթասրտությամբ։ Նրա օրինակը կշարունակի ուղղորդել ինչպես արդարադատության համակարգի ներկայացուցիչներին, այնպես էլ հասարակ մարդկանց՝ հիշեցնելով, որ առաջնորդությունը չափվում է մարդկանց հանդեպ ցուցաբերած վերաբերմունքով։ Ֆրանկ Կապրիոն հավերժ կմնա մեր հիշողություններում ոչ միայն որպես արդարություն բաշխող դատավոր, այլև որպես իսկական մարդասեր, որը կարողացավ փոքրիկ դատական դահլիճը վերածել ողջ աշխարհին բարության դասեր տվող բեմի։ Նրա թողած ժառանգությունը շարունակում է ապրել թե՛ այն մարդկանց սրտերում, ում նա օգնել է, և թե՛ համացանցում պահպանված անհամար տեսանյութերում, որոնք հավերժացրել են նրա բարի ու մարդասեր կերպարը։
