Մենք միշտ կհիշենք նրան որպես մեր «Մայրիկը». Կլաուդիա Կարդինալեի հիշատակին՝ երախտապարտ հայ ժողովրդից

24.09.2025, ՄԱՔՍԻՄ ԿԱԼԱՇՅԱՆ, YEREVAN ONLINE Mag.-ի ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ԹՂԹԱԿԻՑ

Սեպտեմբերի 23-ին մահացել է իտալացի լեգենդար կինոաստղ Կլաուդիա Կարդինալեն՝ վախճանվելով 87 տարեկանում։ Իտալական ANSA գործակալության փոխանցմամբ՝ նա Փարիզի մոտ գտնվող Նեմուր քաղաքում մահացել է «երեխաների սիրով շրջապատված»։ Կարդինալեն հանդես է եկել Վիսկոնտիի, Ֆելինիի, Լեոնեի և այլ մեծ ռեժիսորների ֆիլմերում և համարվում է 1960-ականների իտալական կինոյի խորհրդանիշներից մեկը։ Սակայն հայ հասարակական-քաղաքական միջավայրում նրա անունն, անշուշտ, կապվում է Անրի Վերնոյի «Մայրիկ» ֆիլմի հետ։ Հայաստանում նրա հանդեպ առանձնահատուկ վերաբերմունք է ձևավորվել այն բանից հետո, երբ նա «Մայրիկ»-ում մարմնավորեց ցեղասպանությունից փրկված հայ ընտանիքի մորը։

Այս ֆիլմը պատմում է 20-րդ դարի սկզբի Օսմանյան կայսրությունում հայերի ցեղասպանությունից փրկված ընտանիքի ճակատագրի մասին, որը գաղթել է Ֆրանսիա։ Վերնոյը միտումնավոր ընտրել էր Կարդինալեին իր մոր կերպարի համար, և Կարդինալեն ասել է, որ իրեն «բախտավոր էր համարում, որ ստացավ այդ դերը և ծանոթացավ հայ ժողովրդի պատմությանը»։ Այդ կերպ նրա մասնակցությունը մշտապես կապված է մնացել հայ պատմության հետ՝ արտահայտելով հայոց ողբերգությունը մայրական կերպարով։

2010-ին Կարդինալեն հրավիրվել էր «Ոսկե ծիրան» միջազգային կինոփառատոնին և Երևանում հանդիսավորությամբ ներկայացավ՝ փառատոնը բացելով «Մայրիկ» ֆիլմով։ Փառատոնի կազմակերպիչները նրան շնորհեցին պատվավոր մրցանակ և հուշամեդալ՝ ընդգծելով, որ այս ֆիլմի շնորհիվ Հայաստանը հայտնվեց համաշխարհային կինոարտադրության քարտեզի վրա։ Հայ հանդիսատեսը օդանավակայանում դիմավորեց դերասանուհուն ծաղիկներով ու ծափահարություններով, ինչը ևս մեկ անգամ փաստեց նրա կերպարի զորեղ կապը հայ ժողովրդի հետ։

Կարդինալեն բազմիցս արտահայտել է հայ ժողովրդի հանդեպ իր ջերմ վերաբերմունքը. «Ես ուրախ եմ Հայաստանում լինել», ասել է նա, և ավելացրել՝ «Հույս ունեմ, որ նորից կվերադառնամ Հայաստան, բայց ավելի երկար ժամանակով»։ Նա նկատել է, որ հայերն ու իտալացիները ոճով և բնավորությամբ շատ նման են իրար, ու պատրաստակամություն է հայտնել համագործակցել հայ ռեժիսորների հետ, եթե կինոնկարը կլինի միջազգային լեզուներով։ Կարդինալեն խոստովանել է, որ Հայոց ցեղասպանության մասին տեղեկացել էր դեռ շատ վաղուց և ֆիլմին պատրաստվելիս էլ խորացել է «այն սարսափելի ողբերգության» ուսումնասիրմամբ։ Նա նաև նշել է, որ «հույս ուներ մի օր այդ ֆիլմով գալ Արարատ»։

Հայկական Mirror-Spectator-ի հարցազրույցում Կարդինալեն պատմել է, որ Վերնոյը «հրաշալի» էր և ֆիլմից հետո «բոլոր հայերը գալիս են մոտս, համբուրում են և ասում են՝ «Շնորհակալություն»»։ Հայկական սփյուռքը նրան ընկալել է որպես «մեր Մայրիկը»՝ իրենց մայրական օրհնողն ու պաշտպանուհին, և արտահայտել անվերջանալի երախտագիտություն։ Հայկական բարեգործական ընդհանուր միությունը (AGBU) նույնպես բարձր է գնահատել նրա դերակատարումը՝ ընդգծելով դերասանուհու ոգու տոկունությունն ու նրբաճաշակ խաղը։

Կարդինալեի կերպարն ապացուցեց, որ արվեստի միջոցով կարելի է ընդգծված ու առանց արհեստականության բարձրաձայնել ազգային ճշմարտությունը։

Կարդինալեի ժառանգությունը ցույց է տալիս, որ համաշխարհային կինոյում մեկ դերասան կարող է դառնալ ճշմարտության և արդարության խոսնակը։ Նրա կինոյի ճանապարհը միավորեց եվրոպական կինոյի գեղարվեստը մեր ժողովրդի ողբերգության հետ՝ բարձրաձայնելով Հայոց ցեղասպանության և հայրենադարձության թեմաները ոչ միայն հայ հանդիսատեսի, այլև միջազգային հանրության առջև։ Նրան կհիշեն ոչ միայն որպես վառ կինոաստղի, այլև որպես մեր սրտերի սիրելի «Մայրիկը». ինչպես հայտարարել է հայկական կինոգործիչների միությունը՝ «Մենք միշտ կհիշենք Կարդինալեին որպես մեր «Մայրիկը»»։ Կարդինալեի կերպարը և նրա արվեստի նվիրումը մնայուն են, որոնց միջոցով հայ ժողովուրդն իր պատմությունն արտահայտեց, և որոնց համար մենք միշտ շնորհակալ կլինենք։