Ոճրագործություն Մերձավանում. ով, ինչու և ինչպես՝ կապը փետրվարի գործի, զինված խմբերի և տեղական մաֆիայի հետ

24.09.2025, ԱՐՄԵՆ ՀՈՎՀԱՆՆԻՍՅԱՆ, YEREVAN ONLINE Mag.-ի ԹՂԹԱԿԻՑ

Սեպտեմբերի 23-ի ուշ ժամին Մերձավանում տեղի ունեցած անհասկանալի կրակոցների հետևանքով մահացած երկու մարդու շարքում էր Փարաքարի խոշորացված համայնքի ղեկավար Վալոդյա Գրիգորյանը։ Նա կուսակցական ընդդիմության ներկայացուցիչ էր և ընդամենը կես տարի առաջ՝ ապրիլին, ստանձնել էր համայնքապետի պաշտոնը։ Նրա կողքին սպանվեց նաև 32-ամյա Կարեն Աբրահամյանը, որը, ինչպես պարզվեց, ՆԳՆ Արարատի մարզային քրեական ոստիկանության ծառայող էր։ Աբրահամյանը սպանության պահին ծառայության մեջ չէր և Վալոդյայի մտերիմ ընկերն էր։ Ավելի հեռու կանգնած երրորդ անձը վիրավորվել էր. նա 22-ամյա Արծրուն Գալստյանն է, որի կյանքին վտանգ չի սպառնում։ Նրան որպես պատահական վարորդ են ներկայացրել, ոստիկանությունից տեղեկացնում են, որ Գալստյանը ոստիկան չէ։ Միջադեպը տեղի է ունեցել հենց Գրիգորյանի տան առջև՝ Երևանյան խճուղում, ժամը 23:52-ի ոստիկանական ահազանգից անմիջապես հետո։

ՆԳՆ խոսնակը մանրամասնում է, որ զանգի վայրում մի դիմակավորված անձ՝ ձեռնոցներով, մոտեցել է երեք մարդու և կրակահերթ է արձակել, ապա արագ փախուստի դիմել։ Քննիչները նշում են, որ դեպքի տեսախցիկների տեսագրությունները առգրավվել են և ուսումնասիրվում են։ Նա հնչեցրել է նաև, որ հարձակմանը զուգորդող «գիշերային տեսարանն» ընդգծում է կատարվածի ցինիզմը․ հանցագործները գնդակահարել են Վալոդյային հենց իր տան բակում, կեսգիշերին։ Ոստիկանությունն այս պահին որոնում է հանցագործին, անցկացնում է համապատասխան օպերատիվ-հետախուզական միջոցառումներ։

Նախորդ հարձակումն ու առնչությունը վերոնշյալ դեպքի հետ նույնպես անհետաձգելի է։ Փետրվարի 5-ին նույն Մերձավան համայնքում ծեծկռտուք էր սկսվել․ հարձակում էր գործվել Փարաքարի վարչական ղեկավար Մհեր Ախտոյանի տան վրա և զոհվել էր նրա հորաքրոջ որդին՝ 29-ամյա Գրիգոր Օհանյանը։ Այդ գործով քրեական հետապնդման շրջանակում նոյեմբերի վերջին ձերբակալվել էր Վալոդյայի ավագ եղբայրը՝ 37-ամյա Փայքար Գրիգորյանը։ Ոստիկանության մամուլի խոսնակը այս անգամ արագ արձագանքելիս վստահեցնում է, թե գնահատվում է նաև «վենդետայի վարկածը», բայց բոլոր վարկածներն էլ քննվում են․ նախկին միջադեպից հետո Մերձավանում ձերբակալվել են մի շարք մարդիկ, ձեռք է բերվել զենք-զինամթերք, և այժմ չի հրապարակվում որևէ այլ մանրամասն տեղեկություն։ Այս ամբողջական պատկերին նայելու հետևանքով ծագում է լուրջ հարց․ արդյո՞ք հանցագործությունը ինքնին ավելի խորքային շարժառիթներ ունի։ Պաշտոնապես հայտնել են միայն, որ սպասվում են հետագա տվյալներ։

Ոստիկանության պաշտոնական ճշտաբանությունն ու հետաքննությունը ակնկալելի են, բայց ԶԼՄ-ներում ու քաղաքական շրջանակներում արդեն վերլուծություններ են արվում. փորձագետներն ու ընդդիմադիր գործիչները սպասում են, որ պարզաբանվի ոչ միայն «տեղական թշնամանքի» թեզը, այլև պետական ինստիտուտների լուրջ պատասխանատվությունը։ Օրինակ, «Քաղաքացիական պայմանագիր»-ի նախկին անդամ Ռուբեն Մելիքյանն ընդգծում է, որ երկրում «կրակոցի ռիսկը» առաջացել է այն աստիճանի, որ ընդդիմադիր գործունեություն ծավալողն այժմ ոչ միայն բերման ենթարկվելու, այլև գնդակահարվելու սպառնալիքի տակ է։ «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության ղեկավար Սուրեն Սուրենյանցը ֆեյսբուքյան գրառմամբ նկատեց. «Սա վկայում է, որ պետությունը չի կարողացել կանխել բռնության սրընթաց աճը և վերահսկել իրավիճակը»։ Նա շեշտել է, որ մինչև հիմա որևէ «խնամքով» գործող պատասխանատու չի տուժել, և պահանջել է միջոցներ ձեռնարկել՝ հետագա ուժային զարգացումները կանխելու համար։ Նրա կարծիքով, իշխանության մեկնաբանությունների (ամեն անգամ զանգվածային բռնությունների դեպքում նույն «վենդետա»-ն են շեշտում) սթափ գնահատականը պետք է տեղավորվի ընդհանուր պատասխանատվության համակարգում. «Քանի դեռ պետությունը չի ապահովել քաղաքացիների անվտանգությունը, ցանկացած ողբերգություն դառնում է իշխանության ձախողման ցուցանիշ»։

Վալոդյա Գրիգորյանի սպանությունից հետո նաև անհապաղ արտահայտվեցին իշխանական շրջանակները։ Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը Ֆեյսբուքում կոշտ դատապարտեց հանցանքը՝ որակելով այն «գիշերային դաժան հարձակում» և հիշեցնելով, որ իրավապահները պետք է արագ բացահայտեն հանցագործներին։ Նա ընդգծեց նաև ժողովրդավար պետության կարևոր միավորը՝ կանխարգելիչ մեխանիզմների առկայությունը․ պահանջելով «մանրամասն ուսումնասիրել, թե ովքեր և ինչ կանխարգելիչ քայլեր էին պարտավոր իրականացնել, բայց այդպես էլ չարեցին»։ Թե՛ ընդդիմության, թե՛ վարչապետի կոչերն այն մասին են, որ ուժային համակարգերն ունեն վճռականորեն աշխատելու և համակարգային պատասխանատվություն ճշգրտելու անհրաժեշտություն. մեծ հաշվով, այժմ Հայաստանում խնդրահարույց է ոչ միայն հանցագործությունը, այլ նաև իրադարձությունների ընդհանրություն տալու ու դրանցից դասեր քաղելու հարցը։

Այս միջադեպը խորապես ցնցել է տարածքը. զոհերի ընտանիքներն ու հարազատները պահանջում են ճշմարտություն և արդարություն։ Հանրության շրջանում օրեցօր աճում է անհանգստությունը, թե արդյոք այսպես էլ բաց չեն մնա անվտանգության բացթողումները. այստեղից են բխում «Պատիվ ունեմ»-ի պատգամավոր Աննա Մկրտչյանի լարված գնահատականները՝ անձամբ մեղադրելով գործող իշխանություններին և նշելով, որ այս դեպքը, ըստ իրեն, «հասարակություն մղելու» հանգուցալուծում է. նա հայտարարեց, որ «բոլոր կատարողները և պատվիրատուները» պետք է բացահայտվեն։ Միաժամանակ, ՀԱԿ-ՀՅԴ մշակները կոչեր են անում, որ հանրային միջոցներն ու քաղաքական դաշտը ուժեղանան հանցավորության դեմ պայքարելու համար։

Սովորաբար համեմատաբար խաղաղ են համարվում ձմեռային ու գարնանային ամիսները, երբ քաղաքական կյանքը մի փոքր հանդարտվում է. սակայն այսօր Հայաստանում պարզ երևում է, որ ներքին քաոսը շարունակում է պղտորել հանրության հոգեբանությունը։ Ոչ մեկի համար գաղտնիք չէ, որ Հայաստանի ապագան միտված է ռազմավարական փոփոխությունների և տնտեսության աշխուժացման ճանապարհին։ Սակայն վստահությունն իրավունք չունի պահպանվելու միայն արտաքին ռազմավարության վրա, եթե ամեն օր ոմանց համար նշելու են՝ «առաջ չի գնալու, նայել են միմյանց՝ և հարվածել». մեր արդարությունը կենսականորեն կախված է իրավունքի և օրինականության հարցում։ Եթե կասկած կա, թե ո՞ր համայնքում հաջորդ հարվածն է լինելու, ապա այդ կասկածը տակնուվրա է անում մեր թուլացած անվտանգային համակարգը։ Հասարակությունն այսօր պահանջատեր է. հայերի շահը պաշտպանող պետական գործիքակազմի արդյունավետությունն է որոշիչ։ Իսկ դրանով է պայմանավորված, որ հետևող օրերին սպասվում են ոչ միայն հանցագործության քննության արդյունքները, այլ նաև պաշտոնական հրահանգներ՝ ծառայությունների աշխատանքը վերանայելու և պահանջատեր լինելու վերապահմամբ։ Վերջին հաշվով, այս սև ողբերգությունն այն կշիռն է, որը Հայաստանն այսօր պետք է հաշվի առնի՝ որպես վտանգի ազդանշան․ մենք իրավունք չունենք թույլ տալու, որ նման մի ողբերգություն կրկնվի, չենք կարող թույլ տալ, որ մեր ինքնությունը կամ ապագան սպառնա ներքին անարխիայի զարգացումը։