Ով է Դավիթ Ալոյանը, որին Զելենսկին նշանակել է բարձր պաշտոնի Ուկրաինայի Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդում

15.09.2025, ԿԻԵՎ

Սեպտեմբերի 8-ից Կիևի քաղաքական օրակարգում նոր անուն է հնչում՝ Դավիթ Մանվելի Ալոյան։ Այդ օրը նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին ստորագրեց թիվ 673/2025 հրամանագիրն ու Ալոյանին նշանակեց Ուկրաինայի Ազգային անվտանգության և պաշտպանության խորհրդի՝ ԱԱՊԽ-ի քարտուղարի տեղակալ։ Նույնը հաստատված է նաև ԱԱՊԽ պաշտոնական էջում, որտեղ նրա անուն-ազգանունը հայտնվել է տեղակալների շարքում։

Նոր պաշտոնավարման շրջանակն էլ հստակեցվեց առաջին իսկ ժամերին։ ԱԱՊԽ քարտուղար Ռուստեմ Ումերովը հրապարակայնորեն ընդգծեց՝ Ալոյանը համակարգելու է Ուկրաինայի պաշտպանական արդյունաբերության ուղղությունը՝ արդյունաբերական նախագծեր, տեղայնացում, եվրոպական գործընկերների հետ համատեղ արտադրություններ ու մատակարարման շղթաների խորացում։ Սա ոչ միայն ձևակերպում է նրա պատասխանատվության քարտեզը, այլ փաստում՝ ուկրաինական անվտանգային ճարտարապետության կենտրոնում այժմ կանգնած է ռազմական արտադրության մասշտաբավորումը։

Որտեղի՞ց է գալիս այս արագ վերելքը։ Ուկրաինական լրատվամիջոցները ներկայացնում են նրան որպես 28-ամյա մասնագետ՝ ծնված 1997 թվականին, Լուգանսկի մարզի Ալչևսկ քաղաքում։ Կրթությունը ստացել է Կիևի Վադիմ Հեթմանի անվան Ազգային տնտեսագիտական համալսարանում՝ «Միջազգային տնտեսական հարաբերություններ» մասնագիտացմամբ, ստացել է մագիստրոսի աստիճան։

Մինչ պետական ծառայության անցնելը Ալոյանը զբաղվել է ձեռնարկատիրությամբ՝ ֆիզիկական անձ-ձեռնարկատեր, այնուհետև 2021 թվականին կարճ ժամանակ աշխատել Կիևում գործող ամերիկյան «Էվերեստ Թի Էս» լոգիստիկ ընկերությունում։ Նույն տարում նա միացավ «Մինստրատեգպրոմ»-ի թիմին՝ աճելով ներդրումային քաղաքականության ենթաբաժիններից մինչև եվրոպական և եվրոատլանտյան ինտեգրման կառույցի պաշտոնակատար ղեկավար։ Բազմաթիվ կենսագրական հրապարակումներ ամրագրում են հենց այս «սթարթափային» ընթացքը՝ բիզնեսից ուղիղ պետական մեքենայի սիրտ։

2025 թվականի ապրիլի 15-ին կառավարության կարգադրությամբ Ալոյանը նշանակվեց ռազմավարական արդյունաբերության նախարարի՝ եվրոպական ինտեգրման գծով տեղակալ։ Բայց ընդամենը երեք ամիս անց կառավարությունը վերաձևեց պետական մեքենան՝ հուլիսի 21-ի թիվ 905 որոշմամբ լուծարեց Մինստրատեգպրոմը և դրա գործառույթները փոխանցեց Պաշտպանության նախարարությանը։ Օգոստոսի 13-ին Կաբմինը արդեն պաշտոնապես ազատեց Ալոյանին փոխնախարարի պաշտոնից՝ ըստ թիվ 844-р կարգադրության։ Այս ֆոնին ԱԱՊԽ տեղափոխվելը թվում է ոչ թե շարունակություն, այլ տրամաբանական վերադասավորում՝ նույն ոլորտի այլ հարթակ։

Նրա հրապարակային կերպարը մինչև ԱԱՊԽ նույնպես «արտադրական» էր։

Հունիսին Ալոյանը Պրահայի «Գլոբսեկ 2025» միջազգային հարթակում խոսում էր Եվրոպայի ռազմաարդյունաբերական էկոհամակարգին Ուկրաինայի ինտեգրման մասին՝ շեշտելով արագ նորարարությունը, կարգավորողական արգելքների նվազեցումն ու համատեղ արտադրության մոդելները։ Սա այն նույն օրակարգն է, որը ներկայումս տեղափոխվում է ԱԱՊԽ դաշտ։

Հուլիսի 24-ին նրա մի քանի հարցազրույցներ դարձան օրը ընկալելու սիմվոլիկ տեքստեր։ Ալոյանը «Ուկրինֆորմ»-ին նկարագրեց, թե ինչպես է Գերմանիայի ֆինանսավորմամբ արտադրանքը՝ ներառյալ հեռահար միջոցները, արագ հասնելու ճակատ՝ շնորհիվ տեղայնացված արտադրության և օպերատիվ մատակարարման շղթաների։ Նույն օրը նա խոսեց նաև Իտալիայի հետ համագործակցության ընդլայնման մասին՝ «կոնկրետ նախագծերի» մշակման հղումներով։ Այս երկու հայտարարությունները ցույց են տալիս՝ եվրոպական կապիտալն ու տեխնոլոգիաները տեսնվում են ոչ միայն որպես ներմուծվող ռեսուրս, այլ որպես համատեղ արտադրության շարժիչ։

Սակայն սկանդալային խորապատկերն այստեղից չի բացակայում։

Ուկրաինական լրատվական դաշտում բարձրաձայնվել է, թե Ալոյանի մերձավոր մի շարք ազգականներ տեղակայված են «Միրոտվորեց» կայքի բազայում, իսկ սոցիալական հարթակներում շրջանառվել են փաստաթղթային հեղինակումներով պնդումներ՝ նրանց մասով բիզնեսների վերաբերյալ Ռուսաստանում կամ օկուպացված տարածքներում՝ 2023–2024 թվականներին։ Թեման հանրայնացվեց լրագրող Վլադիմիր Բոնդարենկոյի գրառմամբ և վերարտադրվեց մի շարք լրատվամիջոցներում՝ ընդգրկելով նաև «ՏՍՆ» հեռուստաընկերության «Խապուգա.ուա» նախագծի քննադատական ռեպորտաժը։ Սա նշում ենք որպես մամուլի հրապարակումների փաթեթ՝ առանց իրավապահ հաստատման, քանի որ պաշտոնական հաստատում կամ հերքում այս պահին չի հրապարակվել։

Հանրային թափանցիկության մասով Ալոյանի էլեկտրոնային հայտարարագրերը հասանելի են Ազգային կոռուպցիայի կանխարգելման գործակալության բազայում, իսկ «ՅուՔոնթրոլ» հարթակը ամփոփում է դրանց գրանցումները։ Գույքային և եկամտային տվյալների լիարժեք գնահատականներ տալը իրավասու մարմինների գործն է, ուստի այստեղ սահմանափակվում ենք փաստով՝ հայտարարագրեր կան և բաց են ստուգման համար։

«Հայկական բաղադրիչը» շատերին հետաքրքրեց արդեն անուն-ազգանունից։

«Ալոյան» և «Մանվել» անունները ծագումնաբանորեն հայկական են, իսկ ուկրաինական մի շարք տեքստերում բաց տեքստով շեշտված է նրա ծնունդը Ալչևսկում ու երիտասարդ տարիքը՝ առանց պաշտոնական ինքնորոշման նշման։

Մեր որոնումներում պաշտոնական կենսագրություններում և նրա հարցազրույցներում չենք գտել ազգային ինքնության մասին գրառում կամ հրապարակային շեշտադրում, ինչն էլ թույլ է տալիս միայն ենթադրել հայկական ծագում, բայց ոչ՝ փաստել այն որպես պաշտոնապես հաստատված։ Մյուս կողմից, նրա հաղորդագրությունների գերակշիռ մասը կառուցված է պաշտպանարդյունաբերության և եվրոպական համատեղ արտադրության թեմաների շուրջ՝ առանց Հայաստանի կամ սփյուռքի վերաբերյալ առանձնահատուկ քաղաքական հռետորաբանության։

Ինչո՞ւ հենց հիմա և ինչո՞ւ հենց նա։ Հուլիսյան վերաձևումը, որով Մինստրատեգպրոմի գործառույթները փոխանցվեցին Պաշտպանության նախարարությանը, փաստացի բարձրացրեց ռազմաարդյունաբերական համալիրի կշիռը անվտանգային համակարգում։ Այդ պայմաններում ԱԱՊԽ քարտուղարի տեղակալի պաշտոնն օրգանական հարթակ է դարձվում այն մարդու համար, ով նույն ուղղությամբ նախկինում եղել է փոխնախարար և արդեն ունի եվրոպական ինտեգրման ու տեղայնացման հետքեր՝ կոնկրետ նախագծերով։ Այլ կերպ ասած՝ քաղաքականությունն այստեղ նախանշում է տեխնոկրատ դերի ամրապնդում։

Իսկ հայկական լսարանի՞ն ինչ է ասում այս նշանակումը։ Առայժմ՝ սթափ հաշվարկ։ Ալոյանի պորտֆելը կենտրոնացած է ուկրաինական ռազմաարդյունաբերական օրակարգի վրա՝ ԵՄ գործընկերություն, համատեղ արտադրություն, մատակարարման շղթաներ։ Դա չի նշանակում, թե հնարավոր չէ հայ-ուկրաինական տեխնոլոգիական կամ նյութատեխնիկական փոխգործակցություն, բայց դրա համար պետք են հատուկ պետական քաղաքականություն և նախագծային նախաձեռնություն երկու կողմից՝ ոչ թե միայն «ծագումով» շարժվող սիմվոլիկա։

Եզրափակելով՝ Դավիթ Ալոյանի արագ վերելքը պետական համակարգում բերում է երիտասարդ տեխնոկրատի կերպար՝ եվրոպական ինտեգրման և պաշտպանարդյունաբերության ոլորտային փորձով։ Նրա նշանակումը ռիսկերից զերծ չէ՝ մամուլում շրջանառվող հարցականների փաթեթը սպասում է իրավասու հաստատումների կամ հերքումների։ Բայց եթե նայենք պաշտոնական «մետաղական» կողմին, ապա ԱԱՊԽ-ի նոր տեղակալն այն մարդն է, ումից սպասում են ոչ թե մեծ խոսքեր, այլ կոնկրետ արտադրություն, կոնկրետ շղթաներ, կոնկրետ արագություն՝ եվրոպական գործընկերների հետ նույն սևեռումով, որով նա ներկայացել էր մինչև այս նշանակումը։