Քոչարյան-Սարգսյան երկփեղկվածությունը՝ երկու տասնամյակի հակասություններից մինչև նոր հակամարտություն

25.05.2025

Հայաստանի երկրորդ և երրորդ նախագահներ Ռոբերտ Քոչարյանի ու Սերժ Սարգսյանի քաղաքական հակասությունները ձգվում են գրեթե երկու տասնամյակ։ Երբեմնի մերձավոր դաշնակիցները ժամանակի ընթացքում վերածվել են մրցակիցների՝ հրապարակային ելույթներով և փոխադարձ մեղադրանքներով հանդես գալով տարբեր հարցերի շուրջ։ Վերջին շրջանում նրանց վեճը սրվել է երեք հիմնական թեմաների շուրջ․

• ո՞վ է բերել Նիկոլ Փաշինյանին իշխանության,

• 2018 թվականի «Թավշյա հեղափոխության» պատճառներն ու կանխարգելումը,

• վարչապետ Փաշինյանի իմփիչմենթի շուրջ տարաձայնությունները։

Ստորև ներկայացնենք այս խնդիրների փաստերն ու քաղաքական ենթատեքստը՝ առանց հուզական շեշտադրումների։

«Ո՞վ է բերել Նիկոլ Փաշինյանին իշխանության» հարցի շուրջ

Վերջին ամիսներին երկրորդ և երրորդ նախագահների կողմնակիցները հրապարակավ փորձում են պարզել, թե ով է պատասխանատու Նիկոլ Փաշինյանի՝ 2018-ին իշխանության գալու համար։

Քոչարյանի կողմի դիրքորոշումը․Քոչարյանի կողմնակիցները հարցադրում են, թե ինչու Սերժ Սարգսյանի իշխանությունը ժամանակին չկանգնեցրեց Փաշինյանի շարժումը։ Օրինակ՝ ընդդիմադիր պատգամավոր Ագնեսա Խամոյանը նշում է, որ երբ Փաշինյանը 2018-ին, ընդդիմադիր առաջնորդ լինելով, ակնհայտ իրավախախտմամբ ներխուժեց հատուկ պահպանվող տարածք, Սարգսյանի իշխանությունը չարձագանքեց օրենքով։ Քոչարյանական թևը պնդում է, որ Սարգսյանի վճռականության բացակայությունն է Փաշինյանի իշխանության գալու պատճառը։

Սարգսյանի կողմի հակադարձումը․Սարգսյանի թիմը մեղադրանքներ է ներկայացրել Քոչարյանի կողմի հասցեին՝ նշելով, որ «Մերժի՛ր Սերժին» ցույցերին մասնակցել են նաև Քոչարյանին մերձավոր անձինք։ Մասնավորապես՝ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Աննա Մկրտչյանը հիշեցրել է Ռոբերտ Քոչարյանի եղբոր դստեր մասնակցությունը 2018-ի հանրահավաքին։

Քոչարյանի պատասխան արձագանքը․Լևոն Քոչարյանը՝ երկրորդ նախագահի որդին, Սարգսյանի մեղադրանքները անվանել է «աբսուրդ»՝ հայտարարելով, որ իրենք գիտակցված որևէ աջակցություն չեն ցուցաբերել Փաշինյանին, և որևէ անձնական ծանոթի մասնակցությունը ցույցերին չի կարող իրենց մեղքի հիմք լինել։

2018-ի «Թավշյա հեղափոխության» պատճառների և կանխարգելման հարցում տարաձայնությունները

Քոչարյանի մոտեցումը․Ռոբերտ Քոչարյանը հետահայաց քննադատել է Սերժ Սարգսյանին՝ նշելով, թե Սարգսյանը սխալ գնահատեց իրավիճակը՝ չկիրառելով անհրաժեշտ վճռական քայլերը։ Քոչարյանի խոսքով՝ նա 2018-ին զանգահարել է Սարգսյանին՝ առաջարկելով օգնություն, սակայն Սարգսյանը պատասխանել է, թե «ամեն ինչ վերահսկվում է»։ Քոչարյանը համոզված է, որ ճիշտ գործողությունների դեպքում կարելի էր կանխել հեղափոխությունը։

Սարգսյանի մոտեցումը․Սերժ Սարգսյանը բազմիցս նշել է, որ ինքը 2018-ին ինքնակամ հրաժարական տվեց՝ խուսափելու համար արյունահեղությունից։ Նա ընդգծել է, որ հեղափոխության պատճառը եղել է տարիների կուտակված հասարակական դժգոհությունը, որն առաջացել էր նաև նախկին իշխանությունների բացթողումների հետևանքով։ Սարգսյանը վերջերս նաև հայտարարել է, որ եթե Քոչարյանն ու իր թիմը 2018-ին աջակցեին իրեն, հեղափոխությունը չէր հաջողի։

Այսպիսով՝ Քոչարյանն իրավիճակի վերահսկողության բացակայության մեջ մեղադրում է Սարգսյանին, իսկ Սարգսյանը՝ Քոչարյանին ու նրա կողմնակիցներին մեղադրում է պասիվության կամ անուղղակի աջակցության համար։

Վարչապետ Փաշինյանի իմփիչմենթի շուրջ տարաձայնությունները

2024-2025 թթ․ Քոչարյանն ու Սարգսյանը միասնական նպատակ ունեին՝ Փաշինյանի իշխանությունից հեռացումը, սակայն իմփիչմենթի հարցում ի հայտ եկան կտրուկ տարաձայնություններ։

Ռոբերտ Քոչարյանի դիրքորոշումը․Քոչարյանը անվստահության նախաձեռնությունը համարեց անհեռանկար քայլ և հրաժարվեց միանալ դրան։ Նա ընդգծեց, որ այդ գործընթացը դատապարտված է ձախողման և կուժեղացնի Փաշինյանի դիրքերը։

Սերժ Սարգսյանի դիրքորոշումը․Սարգսյանը հակառակ դիրքորոշում արտահայտեց՝ համարելով, որ իմփիչմենթը անհրաժեշտ քաղաքական քայլ է, որին հնարավոր է միանան իշխանական խմբակցությունից որոշ պատգամավորներ։ Սարգսյանը հայտարարեց, որ պատրաստ է աջակցել վարչապետի թեկնածուի հարցում անգամ Քոչարյանին, եթե դա բերելու է Փաշինյանի հեռացմանը։

Արդյունքում, իմփիչմենթի գործընթացը նախաձեռնվեց, սակայն անհրաժեշտ աջակցություն չստացավ և արագորեն տապալվեց։ Այս իրավիճակը էլ ավելի խորացրեց ընդդիմության ճգնաժամը։

Եզրափակում

Ռոբերտ Քոչարյանի և Սերժ Սարգսյանի հարաբերությունների պատմությունը տարել է լուրջ տատանումներ՝ դաշնակիցներից վերածվելով բաց հակառակորդների։ Նրանց երկար տարիների տարաձայնություններն առավել սրվեցին հատկապես Փաշինյանի իշխանության գալու, 2018-ի հեղափոխության և իմփիչմենթի հարցերում։

Նախկին նախագահները փորձում են իրենց դերակատարումը ներկայացնել առավել շահեկան լույսի տակ՝ մեղքը տեղափոխելով մյուսի վրա։ Սակայն այս փոխադարձ մեղադրանքները միայն խորացնում են քաղաքական բևեռացումը՝ թուլացնելով ընդդիմության դիրքերը։

Ի վերջո, Քոչարյան-Սարգսյան հակասությունները դարձել են Հայաստանի քաղաքական կյանքի անբաժան մասը՝ բացասաբար ազդելով երկրի ներքաղաքական կայունության վրա։ Այս իրավիճակի փոփոխությունը կախված կլինի այն բանից, թե ինչպես կզարգանան նախկին նախագահների հարաբերություններն առաջիկայում։