Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացն ավարտված է, սկսված է մոռացության գործընթացը
02.06.2023
Սփյուռքի հարցերով գլխավոր հանձնակատար Զարեհ Սինանյանի վերջին հայտարարություններում վիճելի տեղաշարժ է ի հայտ եկել Հայոց ցեղասպանության հարցում Հայաստանի կառավարության մոտեցման և սփյուռքի ավանդական կազմակերպությունների հետ հարաբերություններում: Այս հոդվածը խորանում է Սինանյանի խոսքերի հետևանքների մեջ՝ ընդգծելով հայ ժողովրդի կողմից բարձրացված մտահոգությունները՝ կապված իրենց սփյուռքի ապագա ուղղության և այդ փոփոխությունների հնարավոր հետևանքների հետ:
Սինանյանի հայտարարությունների հանդգնությունը դրդում է քննադատական քննության ենթարկել նրա որակավորումն ու լեգիտիմությունը՝ անդրադառնալու հայ ազգի և պետության համար այդքան կարևորագույն խնդիրներին:
Հարկ է ընդգծել, որ Սինանյանը, չնայած չորս տարի իր պաշտոնը զբաղեցնելուն, զգալի ձեռքբերումներ չի ցուցաբերել։ Փոխարենը, նա սև համբավ է ձեռք բերել կրկնվող սկանդալներով, որոնք հարցեր են առաջացնում նրա վստահելիության և հետևանքային հայտարարություններ անելու իրավասության վերաբերյալ:
Ավելին, ակնհայտ է, որ նման հայտարարություններն արվում են նրա վերադասների համաձայնությամբ, եթե ոչ անունից, ազդարարելով արտաքին քաղաքական ուղեգիծում զգալի տեղաշարժ:
Ավանդական կազմակերպությունների քայքայումը
Սինանյանի հետագա հայտարարություններն էլ ավելի են ամրապնդում նրա նախնական հայտարարություններով առաջացած մտահոգությունները։ Սփյուռքում առկա բացթողման և Հայոց ցեղասպանության ճանաչմամբ զբաղվող նշանավոր կառույցի դուրսբերման վերաբերյալ նրա հայտարարությունները անուղղակիորեն ուղղված են Հայ Յեղափոխական Դաշնակցությանը և նրա տասնամյակներ տեւող աշխատանքին: Փաշինյանի ռեժիմի և սփյուռքի ավանդական կազմակերպությունների այս քողարկված դիմակայությունն այժմ բացահայտ բախման ձև է ստանում, իսկ Սինանյանը հանդես է գալիս որպես իշխանության մտադրությունների խոսնակ։
Վիճելի իշխանություն
Հարց է ծագում՝ ո՞վ է Սինանյանը, որ որոշի Դաշնակցության ճակատագիրը և գնահատի Սփյուռքում Հայ Դատի հանձնախմբերի գործունեությունը։ Նրա՝ որպես «Սփյուռքի հանձնակատարի» դերը ստվերվում է կարևորագույն հարցերում ակտիվ ներգրավվածության բացակայությամբ, ինչպես օրինակ՝ պաշտպանել սփյուռքի նշանավոր գործիչներին, ովքեր Հայաստանում հայտարարվել են պերսոնա նոն գրատա: Այս դեպքերը, ի թիվս այլոց, ընդգծում են նրա անգործությունը և, որոշ դեպքերում, ընկալված աջակցությունը հայկական սփյուռքի վրա հարձակումներին՝ չառաջացնելով Երևանի պաշտոնական արձագանքը:
Սինանյանի արտասահմանյան ճամփորդությունները և դրանց շուրջ ծագած հակասությունները մտահոգության առարկա են դարձել, երբ սփյուռքի անդամները բացահայտորեն արտահայտում են իրենց դժգոհությունը և նրան դավաճան են պիտակավորում: Այս ճամփորդությունները նպատակաուղղված ռազմավարության մի մասն էին` նվազեցնելու ավանդական հայկական կազմակերպությունների, մասնավորապես Դաշնակցության ազդեցությունը, միաժամանակ խթանելով հայկական խոշոր կենտրոններում կազմակերպություններին, որոնք համահունչ են Փաշինյանի թուրքամետ քաղաքականությանը: Սինանյանի վերջին չորս տարիների գործունեությունը կարծես թե պտտվել է սփյուռքի լանդշաֆտի վերափոխման շուրջ, որը ֆինանսավորվել է զգալի միջոցներով, որոնք ուղղված են ազգային արժեքներին հավատարիմ կառույցների խարխլմանը:
Սփյուռքի կենտրոններում էմիսարներ նշանակելու Սինանյանի մտադրությունն ավելի պարզ է դառնում, երբ նրա հայտարարությունները կոլեկտիվ վերլուծվեն։ Այս էմիսարները չեն ջատագովելու թուրք-ադրբեջանական լոբբիստներին հետևողական հակազդեցությունը, չեն պաշտպանի Արցախի արդար պահանջները, չեն պայքարի պատմական կեղծիքների դեմ և չեն պաշտպանի հայկական մշակութային ժառանգությունը յուրացումից։ Փոխարենը, նրանց մանդատը, ըստ երևույթին, համահունչ է Փաշինյանի վարչակազմի կողմից իրականացվող ապակառուցողական քաղաքականությանը, որն ուղղված է ազգային ինքնության մաշմանը և համաշխարհային քաղաքակրթության մեջ Հայաստանի նշանակությունը նվազեցնելուն։ Նրանց ջանքերը կխաթարեն Հայոց ցեղասպանության հիշատակը և Արցախյան Առաջին պատերազմում տարած հաղթանակը՝ խթանելով Թուրքիայի հետ հնազանդության և փոխզիջման պատմությունը՝ միաժամանակ նսեմացնելով Արցախի պաշտպանության կարևորությունը: Վերջին հաշվով, նրանց նպատակը կարծես թե սպառողական մտածելակերպ սերմանելն է, որն արժեզրկում է հայկական պետականությունն ու ազգային շահերը՝ գերադասելով անձնական հարմարավետությունը ազգի խնդիրներից:
Այս զարգացումները կասկածելիորեն համընկնում են Բաքվի և Անկարայի նկրտումների հետ, որոնք վաղուց ցանկանում էին թուլացնել Հայաստան-Արցախ-Սփյուռք եռամիասնությունը: Անօգնական և հիասթափված՝ նրանք ձգտել են քանդել այս հզոր դաշինքը, որը էական վտանգ է ներկայացնում իրենց շահերի համար։ Փաշինյանն ու Սինանյանի վարչակազմն այս եռամիասնությունը, կարծես, դիտարկում են որպես իրենց առաջնային թշնամի։ Սակայն հենց այս դաշինքն է, որ ներուժ ունի ձախողելու նրանց հակահայ ծրագրերը, պաշտպանելու Արցախը, պահպանելու սփյուռքը և վերակենդանացնելու Հայաստանի իրական ոգին:
Աննա ՍԱՐԳՍՅԱՆ
