Իմ առաջին հանդիպումն Անրի Վեռնոյի հետ. 1961 թվական, «Առյուծներն արձակված են»: Իմ առաջին կարեւոր ֆիլմը Ֆրանսիայում (ես արդեն 13 ֆիլմի էի մասնակցել Իտալիայում եւ Անգլիայում):
Մայրիկս ինձ ուղեկցում էր (նա հաճախ էր անում դա)... Ի՜նչ զգացմունքներ էին, երբ ես հանդիպեցի «աստվածություններին»... Միշել Մորգան, Դանիել Դարյո, Ժան-Կլոդ Բրիալի, Լինո Վենտուրա... Ես երկչոտ էի եւ ինքնամփոփ... Սակայն Անրիի հետ առաջին շփումն անմիջական եղավ... քնքշությամբ եւ սիրալիրությամբ:
Նկարահանման հրապարակում նրա բեմադրական աշխատանքը որոշակի էր եւ հստակ: Ինձ համար բեմադրիչը տեր ու տիրականն է, եւ ես մշտապես հետեւում եմ ինձ տրված բոլոր խորհուրդներին: 1991-ին... երեսուն տարի ա՛նց: Անհավատալի է. «Մայրի՛կը», «Պարադի փողոց 588»-ը: Նա ի՛նձ ընտրեցՙ ներկայացնելու համար իր մորը: Ի՜նչ սքանչելի անակնկալ... Ի՜նչ սեր է ունեցել նա իր մոր հանդեպ... Եվ ես չափազանց զգացված էի, որ նա ինձ ընտրեց իր համար այդքան կարեւոր դերի համար: Նաեւ մեկ այլ զգացմունք էր հանդիպումն Օմար Շարիֆի հետ... Երբ ես սովորում էի Թունիսի Պոլ Կամբոն լիցեյում (1957-ին), Ժաք Բարատյեն ինձ առաջարկեց մասնակցել «Գոհա» ֆիլմին, որտեղ եւ Օմարը կատարեց իր դեբյուտը (նա քսան տարեկան էր#): Այդպիսով, ես սկսեցի նրա հետ տասնյոթ տարեկանում եւ կրկին տեսա նրան 35 տարի անց...
«Մայրիկ»-ում ես երեսուն տարեկան եմ, «Պարադի փողոց 588»-ումՙ ութսո՛ւն: Ամեն առավոտ դիմահարդարումը տեւում էր երկու ժամՙ ինձ ծերացնելու համար, մարմինս կքում էի ձեռնափայտի վրա: Դա, անշուշտ, ամենաուժեղ փորձառությունն էր, որ ես ունեցել եմ կինոյում: Հոլիվուդից եկած իտալացի դիմահարդարը հանճարեղ էր: Այս ֆիլմը բավական հաճախ ցուցադրվել է իտալական հեռատեսիլով (ֆրանսիականովՙ նույնպես), եւ մայրս երբեք բաց չէր թողնում այն: Նա պաշտում էր այդ կինոնկարը:
Երբ ես քայլում եմ փողոցով, հայերը կանգնեցնում են ինձ եւ խոսեցնում ֆիլմի մասին: Բայց նրանՙ Անրիին պետք է շնորհակալ լինենՙ խիզախության եւ իր երկրի հանդեպ ունեցած սիրո համար: Ես կրկին բազմության աչքի առաջ եղա Անրիի հուղարկավորության ժամանակ, 2002 թվականի հունվարի 17-ին, սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ հայկական եկեղեցում... եւ մեր բոլորի զգացմունքը մեկ էրՙ նրա մեկնումի առթիվ: Բազմությունը եկեղեցում արտասվում էր...
Ես կրկին հանդիպեցի Պատրիկ Մալաքյանինՙ նրա որդուն: Ես չէի կարող այնտեղ չլինել: Ես չէի կարող մոռանալ Անրիի քնքշությունը, չէի կարող մոռանալ նրա արարքը, որ ընտրեց ինձՙ վերակենդանացնելու իր մորը: Մենք բոլորս այնտեղ էինքՙ բարեկամները, դերասանները... բոլոր նրան սիրողները: Բայց նա մի՛շտ այնտեղ է: Նրա ֆիլմերը մեզ մշտապես կհիշեցնեն նրան... Դա կինոյի հրաշքն է. ստեղծագործությունները, որ մենք կյանքի ենք կոչում, արվեստը, որը կփոխանցվի սերնդեսերունդ:
Ժամանակը գոյություն չունի, եւ այդպիսով Անրին մշտապես մեր սրտերում է...
Թարգմանությունըՙ ԱՐԾՎԻ ԲԱԽՉԻՆՅԱՆԻ
